Rozwój otłuszczenia ciała u dzieci i młodzieży z Rzeszowa oraz jego zmienność na przestrzeni 35 lat

Abstract

Wstęp. Pozytywnym miernikiem stanu zdrowia jest stopień i rodzaj otłuszczenia ciała. Cel badań. Ocena rozwoju otłuszczenia dzieci i młodzieży, obojga płci, z Rzeszowa, w wieku od 4 do 18 lat oraz jego zmiany w przeciągu ostatnich 35 lat. Materiał i metody. W latach 2013/2014 przebadano łącznie 1563 dzieci z Rzeszowa. Zmierzono grubość trzech fałdów tłuszczowych: nad mięśniem trójgłowym ramienia, w okolicy pępka, pod łopatką, obliczono całkowite otłuszczenie ciała. Dane poddano analizie statystycznej. Porównano do danych zgromadzonych w poprzednich latach: 1978/79, 1993/1994, 2003/2004. Wyniki. Do wieku wczesnoszkolnego przyrosty fałdów skórno tłuszczowych są stabilne. W wieku od 11–12 lat u obojga płci stwierdzono, statystycznie znamienny, większy przyrost fałdów skórno-tłuszczowych nad mięśniem trójgłowym ramienia oraz globalnego otłuszczenia ciała. U chłopców w tym przedziale wiekowym zjawisko to dotyczy fałdu w okolicy pępka, a u dziewcząt podłopatkowego. Od 14 do 15 roku życia u chłopców obserwuje się przyspieszony rozwój fałdu podłopatkowego, a u dziewcząt w okolicy pępka. Obok przyrostów otłuszczenia stwierdzono jego spadki. W okresie pokwitania wartości odchylenia standardowego są najwyższe. Analiza porównawcza wykazała, że w przedziale czasowym 1978/79-2013/14 u chłopców i dziewcząt tendencja wzrostowa otłuszczenia utrzymuje się w przypadku wszystkich zmierzonych fałdów skórno-tłuszczowych. U obu płci w okresie analizowanego 35-lecia utrzymuje się wzrost całkowitego otłuszczenia ciała, natomiast w okresie ostatniego 10-lecia ulega wyhamowaniu. Wnioski. 1. Rozwój otłuszczenia u dzieci i młodzieży z Rzeszowa charakteryzuje się zróżnicowaniem międzypłciowym, dużą zmiennością w okresie pokwitania. 2. W rozwoju otłuszczenia do wieku wczesnoszkolnego obserwowane są stopniowe jego przyrosty, a następnie, nie tylko znamiennie statystycznie przyrosty, ale również spadki (wahania otłuszczenia). 3. Można stwierdzić, że u obu płci w okresie analizowanego 35-lecia utrzymuje się akceleracja otłuszczenia ciała, chociaż w okresie ostatniego 10-lecia ulega ona wyhamowaniu.

Introduction. Level and type of body adiposity is a positive measure of health condition. Purpose of the study. Assessment of development of adiposity in children and adolescents of both sexes, aged 4–18, and its changes in the period of 35 years. Material and methods. The total of 1563 children from Rzeszów were examined in 2013/2014. Measurements were carried out to examine thickness of three skinfolds: above triceps brachii muscle, in the umbilical area, and below the scapula; based on that whole body adiposity was calculated. The findings were subjected to statistical analyses. The results were compared with the data collected previously, in: 1978/79, 1993/1994, 2003/2004. Results. Up until early school age there is stable increase in the skinfold thickness. Starting with the age of 11–12 years subjects of both sexes are found with significantly higher growth in triceps skinfold thickness and greater total body adiposity. In the boys of this age group the phenomenon is observed in the umbilical skinfold, and in the girls in the subscapular skinfold. At the age from 14 to 15, the boys are found with higher rate of growth in subscapular skinfold and the girls in umbilical skinfold. Besides the growth, adiposity has also been found to decrease. During puberty standard deviations assume the highest values. Longitudinal analysis of the data for the period from 1978/79 to 2013/14 shows increasing adiposity in boys and girls and the trend is observed in all the examined skinfolds. Subjects of both genders in the relevant period of 35 years are found with continued increase in whole body adiposity, yet during the most recent decade the trend has been inhibited. Conclusions. 1. Development of adiposity in children and adolescents from Rzeszow differs between the sexes, and is highly variable during puberty. 2. Up until early school age development of adiposity tends to be gradual, and then it is found not only to significantly increase but also to decrease (adiposity fluctuation). 3. It can be concluded that during the relevant period of 35 years body adiposity in both sexes tends to accelerate, yet during the most recent decade the trend has been inhibited.