Polityka podatkowa państwa a nierówności społeczne

Abstract

Zadaniem państwa jest wyrównywanie szans życiowych różnych grup społecznych, szczególnie jeśli art. 20 Konstytucji deklaruje ustrój gospodarczy Rzeczypospolitej Polskiej jako społeczną gospodarkę rynkową. Działania rynku winny podlegać korekcie i obowiązkiem państwa jest prowadzenie polityki podatkowej, mającej na celu niwelowanie nadmiernych nierówności przez redystrybucję dochodu narodowego. Wymaga tego również zasada sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji). Niestety, w Polsce system podatkowy ma charakter degresywny, a bogaci płacą proporcjonalnie niższe podatki od uboższych obywateli. Rozwarstwienie dochodowe po opodatkowaniu jest większe niż przed nim, zaś redystrybucja następuje od biednych do bogatych. W skali świata osiem najbogatszych osób dysponuje takim samym majątkiem co biedniejsza połowa ludzkości. Nierówności można łagodzić m.in. poprzez większą progresję podatków dochodowych. Niestety obecnie brak jest możliwości prowadzenia przez państwa skutecznej polityki redystrybucji majątkowej z uwagi na globalizację rynków finansowych, ucieczkę kapitałów do rajów podatkowych, co prowadzi do pauperyzacji klasy średniej, a państwa z powodu optymalizacji podatkowej nie są w stanie pokryć rosnących deficytów budżetowych. T. Piketty rozwiązanie kwestii rosnących nierówności widzi we wprowadzeniu globalnego, progresywnego podatku od indywidualnego majątku za pomocą specjalnie powołanych demokratycznych instytucji o charakterze globalnym.

The main duty of the state is to to equalise life opportunities for different social groups. It is of great importance as Article 20 of Polish Constitution establishes the economic order of the Republic of Poland described as the social market economy. Activities undertaken on the market are to be controlled and the obligation of the state is to conduct tax with the purpose to equalize excessive inequality by means of redistribution of national income. It is also based on the social justice principle (Article 2 of Polish Constitution). Unfortunately, Polish tax system is degressive and the rich pay proportionately lower taxes in relation to the poorer citizens. Income stratification after taxation is higher than before it and redistribution takes place from the poor towards the rich. On the international scale eight richest people dispose of the same amount of assets as the half of the population. Social inequality may be equalized by means of progressing of income taxes. Unfortunately, the state redistribution seems to be ineffective due to globalization of financial markets, escape of capital to tax havens. This results in middle class pauperization and the states are incapable to cover rising budget deficits due to tax optimization activities. T. Piketty is of the opinion that the right solution to eliminate social inequality should be based on introduction of global, progressive tax on individual property by means of specially established democratic institutions with global competences.