Otyłość i jej znaczenie w chorobach układu krążenia Cz. 2. Paradoks otyłości

Abstract

Wiele badań i obserwacji wskazuje na zróżnicowany wpływ nadwagi i otyłości na występowanie i rokowanie w chorobach układu krążenia. W poprzedniej części staraliśmy się przedstawić otyłość i jej patogenny wpływ na powstawanie chorób układu krążenia, czyli otyłość jako czynnik ryzyka. W drugiej części przedstawiamy dane o lepszym rokowaniu w zaawansowanych chorobach układu krążenia u pacjentów z otyłością. Fenomen ten nazywany jest paradoksem otyłości. Paradoks otyłości dotyczy nadciśnienia tętniczego (NT), choroby wieńcowej (ChW), zawału serca (ZS), niewydolności serca (NS). Otyłość wydaje się mieć znaczenie ochronne i przynosić korzyści w przebiegu choroby. Tkanka tłuszczowa może być źródłem energii w ciężkich chorobach układu krążenia. Wiążą się one często z reakcją stresową wymagającą zwiększonego wydatku energetycznego, co przy braku rezerw jest niemożliwe. Znajduje to potwierdzenie w obserwacjach klinicznych. Najwyższą śmiertelność stwierdzono wśród pacjentów z niedowagą i znaczną otyłością (BMI > 35kg/m2), a najniższą u osób z prawidłową m.c., nadwagą i otyłością 1 stopnia. Paradoks otyłości oznacza więc lepsze rokowanie u osób z nadwagą i otyłością oraz chorobami układu krążenia. Najlepsze wyjaśnienie tego zjawiska można podać na przykładzie NS, gdzie w sytuacji wyjściowo ujemnego bilansu energetycznego (niedowaga) w obliczu zaostrzenia choroby („zapalenia“) dochodzi do wyczerpania istniejących zasobów. Oznacza to przewagę katabolizmu, a więc dochodzi do postępującej kacheksji i wcześniejszej śmierci organizmu. Z kolei, gdy istnieją rezerwy surowca energetycznego (nadwaga, otyłość) są one wykorzystywane w sytuacji zwiększonego zapotrzebowania, wtedy organizm łagodniej przechodzi zaostrzenie NS. Z kolei paradoks nadwagi u osób zdrowych, oznacza lepszą prognozę w odniesieniu do długości życia.

There are many papers on the different influence of obesity and overweight on appearance and prognosis of circulatory system diseases. In previous part we tried to present the obesity and its pathogenic influence on the formation of circulatory system diseases i.e. the obesity as a risk factor. In the second part we present the data on better prognosis in patients with advanced circulatory diseases. This is called the obesity paradox. It refers to HT, CAD, MF, HF. It seems to be protective and brings advantages in the course of disease. Fat tissue can be a source of energy in advanced diseases which cause a stress reaction. This creates the energy demands, the fulfil of which is impossible by the lack of reserves. It is confirmed by clinical observations. The highest mortality rate is observed in patients with underweight and extreme obesity (BMI > 35), and the lowest in group with normal weight and mild obesity. So, the obesity paradox means better prognosis for patients with obesity and overweight with CV diseases. The best explanation of this phenomenon is an HF example, where in the situation of negative energetic balance (underweight) during the aggravation of illness („inflammation“) the exhaust of resources takes place. It means superiority of catabolism processes and leads progressively to cachexia and death. On the other hand, where there is an excess of resources (overweight, obesity) it can be used, consumed and the exacerbation of HF is milder. The overweight paradox among the healthy ones means better prognosis for longer life.