Bezdzietność we współczesnym społeczeństwie polskim i jej uwarunkowania

Powszechnie mówi się o kryzysie demograficznym dotyczącym ludności Polski. Coraz częściej w literaturze przedmiotu w związku z tym podejmuje się zagadnienie bezdzietności i jego uwarunkowań. W artykule tym skoncentrowano się na determinantach bezdzietności przede wszystkim z perspektywy socjologicznej z uwzględnieniem pozostałych, co uznano za niezbędną konieczność z merytorycznej perspektywy. Dokonano ich zróżnicowania w kategorie: obiektywne (niezależne od woli jednostki – bezdzietność biologiczna, tzw. mimowolna), subiektywne (indywidualne – wynikające z podejmowanej decyzji – wolna wola jednostki), ambiwalentne (subiektywno-obiektywne, np. restrykcyjne przepisy dotyczące aborcji utrudniające podjęcie przez jednostkę decyzji dotyczącej prokreacji). Z uwagi na to, iż decyzja o prokreacji należy przede wszystkim do kobiety, ale dotyczy najczęściej, co nie ulega wątpliwości, kobiety i mężczyzny przedstawiono statystyki bezdzietności na przestrzeni lat dotyczące osób funkcjonujących w małżeństwie i żyjących w heteroseksualnych związkach nieformalnych. Jeśli chodzi o czynniki obiektywne, jest to bezdzietność biologiczna, subiektywne – indywidualny wybór jednostki, jej wolna wola (childfree); ambiwalentne – posługując się terminologią Anthony’ego Giddensa, wypadkowa indywidualnego programu na życie każdego z małżonków/partnerów rozpatrywanych w kontekście makrostrukturalnym.

It is commonly said that Poland is experiencing a demographic crisis. Consequently, the issue of childlessness and its determinants is increasingly being addressed in the literature. This article focuses on the determinants of childlessness primarily from a sociological perspective, while also considering other perspectives deemed necessary from a substantive viewpoint. These determinants are categorized into: objective (independent of the individual’s will – biological childlessness, i.e., involuntary), subjective (individual – resulting from personal decisions – the individual’s free will), and ambivalent (subjective-objective, e.g., restrictive abortion laws that hinder an individual’s decision regarding procreation). Given that the decision to procreate primarily belongs to a woman but undeniably concerns both women and men, statistics on childlessness over the years both among individuals in marriages and those living in heterosexual informal relationships are presented. Regarding objective factors, it refers to biological childlessness; subjective factors represent the individual’s personal choice, their free will (childfree); ambivalent factors, according to Anthony Giddens’s terminology, are the result of individual life plans of each spouse/partner considered in a macrostructural context.