Tradycja kółek uczniowskich gimnazjów autonomicznej Galicji w Okręgu Szkolnym Krakowskim i Lwowskim II Rzeczypospolitej

Abstract

Kółka uczniowskie naukowe, jak i zainteresowań w gimnazjach autonomicznej Galicji, oprócz ważnego znaczenia dydaktycznego odgrywały również istotną rolę wychowawczą. Uczyły szacunku do narodowej tradycji i historii kształtując w ten sposób postawy patriotyczne. Funkcjonowały praktycznie we wszystkich gimnazjach. Liczba ich w poszczególnych szkołach była różna. Cieszyły się one zainteresowaniem ze strony uczniów, o czym świadczy znaczna ich frekwencja na zajęciach. Po odzyskaniu niepodległości szkoły Okręgu Szkolnego Krakowskiego kontynuowały formy pracy pozwalające wzbogacać zakresy wiedzy naukowej uczniów oraz poszerzać o nowe treści programy obowiązkowych przedmiotów nauczania będące nawiązaniem do tradycji galicyjskiej. Niezależnie od modelu wychowania: narodowego czy państwowego kształtowały u uczniów postawy patriotyczne, obywatelskie. Budowały u nich szacunek dla wartości narodowych i bogatego dziedzictwa kultury. Zarówno kółka naukowe, jak i zainteresowań w autonomicznej Galicji, a potem w II Rzeczypospolitej funkcjonowały praktycznie we wszystkich gimnazjach. Były to kółka tematycznie związane z programowymi przedmiotami: historyczne, teologiczne, przyrodnicze, matematyczne, fizyczne, germanistów, polonistyczne, filozoficzne, a także wynikające z określonych zainteresowań uczniów, np.: abstynenckie, miłośników teatru, samokształceniowe, estetyczne, turystyczne, ekonomiczne, fotograficzne, krajoznawcze, muzyczno-śpiewacze, sportowe, miłośników książek, introligatorskie, literackie, etyczne, higieniczne, zabaw ruchowych, artystyczne, dramatyczne, literackie i inne. Należała do nich przeważająca część uczniów. W części szkół kółka uczniowskie organizacyjnie tworzone były w ramach działalności czytelni. Opiekunami z reguły byli nauczyciele przedmiotów bądź uczący wykazujący zainteresowania tematem działania danego kółka. Galicyjskie kółka uczniowskie miały wsparcie dyrektorów szkół. Według nich powinny kółka zachować naukowy charakter, ich tworzenie winni wspierać nauczyciele, a decyzję o ich organizowaniu należy pozostawić samorządom młodzieżowym. Kółka uczniowskie w gimnazjach autonomicznej Galicji jako forma pracy dydaktycznej i wychowawczej były istotnym wkładem w rozwój tego typu działalności uczniowskiej w polskiej szkole średniej lat międzywojennych, tym samym wkładem oświaty galicyjskiej do tworzącego polskiego systemu szkolnego lat 1918–1939. Oprócz kółek uczniowie swoje zainteresowania mogli rozwijać w ramach działalności czytelni, gmin klasowych, SKO, Sodalicji Marjańskiej, klubów sportowych, hufca szkolnego P.W., harcerstwa czy świetlicy.

In addition to their important didactic role, student academic and interest circles in middle schools in autonomous Galicia played an important educational role. They taught respect for national tradition and history, thus shaping patriotic attitudes. They functioned in practically all junior high schools. The number of them in particular schools varied. They enjoyed the interest of students, as evidenced by their significant attendance at classes. After regaining independence the schools of Cracow School District the Lviv continued the forms of work allowing to enrich the scope of students’ scientific knowledge and to extend the curricula of compulsory subjects with new content. After regaining independence the schools of the Cracow School District continued their forms of work allowing to enrich the scope of students’ scientific knowledge and to extend the curricula of compulsory subjects with new contents, which referred to the Galician tradition. Regardless of the model of education – national or state, they shaped in students the patriotic and civic attitudes. They built respect for national values and rich cultural heritage. Both academic and interest circles functioned in autonomous Galicia, and later in the Second Polish Republic, in practically all middle schools. These circles were thematically related to the curriculum subjects: history, theology, natural sciences, mathematics, physics, German studies, Polish studies, philosophy, as well as those arising from specific student interests, for example: abstinence, theater lovers, self-education, aesthetics, tourism, economics, photography, sightseeing, music and singing, sports, bookbinding, literary, ethics, hygiene, physical activities, art, drama, literature and others. As a rule, the tutors were subject teachers or teachers who were interested in the subject of the club. The Galician student clubs had the support of the school principals. According to them, the clubs should maintain their scientific character, their creation should be supported by teachers, and the decision to organize them should be left to youth councils. Student circles in autonomous Galician middle schools as a form of didactic and educational work were an important contribution to the development of this type of student activity. They were an important contribution to the development of this type of student activity in Polish secondary schools in the interwar years, and thus a contribution of Galician education to the Polish school system of 1918–1939.