The poems by Jakub Ekier constitute a case that is quite rare in contemporary poetry: the case when poems referring to religious paintings build, via those paintings, their own way to the truths of faith and the truths about faith. The analysed texts indicate the difference between the painting material, which makes use of light and silence, and the poetic element; at the same time it is an act of looking at an old master religious painting that becomes an inspiration for the effort to express in language the spiritual experience of modern man. The poems analysed here, and dedicated to works of religious art, do not quite fit the typologies of ekphrasis that are the most commonly applied in Polish literary studies. This is due to the multiple levels deliberately created by Ekier in his poetry, although to some extent such is probably the specificity of a larger group of ekphrases concerning religious paintings. Poetic texts referring to such works of art touch both the substance of the representations (the biblical history) and the specificity of works of visual art, capable of expressing the biblical events using their own, specific means. In the presence of both of those spheres, language – particularly the language of modernity, increasingly diverging from the sacred – is to a certain extent helpless. By means of “in-effective reference” whose object is an old master religious painting, a poem is, however, able to say something important both about the modern reading of old masterpieces and about modern religious experience, for which the common denominators are the hermeneutical conviction of an inalienable character of one’s own cognitive horizon and constant attempts to cross it.

Liryka Jakuba Ekiera stanowi dość rzadki w poezji współczesnej przypadek, kiedy to wiersze odwołujące się do religijnego dzieła malarskiego budują za jego pośrednictwem własną drogę ku prawdom wiary oraz prawdom o wierze. Analizowane teksty wskazują na odmienność malarskiego tworzywa, posługującego się światłem i ciszą, od żywiołu poetyckiego; zarazem to właśnie ogląd dzieła religijnej sztuki dawnej staje się inspiracją dla wysiłku wyrażenia w języku duchowego doświadczenia człowieka nowoczesnego. Omawiane tu wiersze poświęcone dziełom sztuki religijnej nie do końca dają się wpisać w najczęściej stosowane na gruncie polskiego literaturoznawstwa typologie ekfraz. Dzieje się tak na skutek świadomie tworzonej przez Ekiera „piętrowości” jego liryki, choć w pewnej mierze jest zapewne specyfiką większej grupy ekfraz dotyczących obrazów o tematyce religijnej. Teksty poetyckie, odnosząc się do tego rodzaju dzieł sztuki, dotykają zarówno istotnej treści przedstawień (historii biblijnej), jak i specyfiki dzieł plastycznych, zdolnych opowiadać o biblijnych zdarzeniach sobie tylko właściwymi środkami. Wobec obu tych sfer język – szczególnie zaś język coraz bardziej oddalającej się od sacrum współczesności – pozostaje w pewnej mierze bezradny. Na drodze „nieskutecznej alegacji”, której obiektem jest dawne dzieło sztuki religijnej, utwór poetycki zdolny jest jednak powiedzieć coś istotnego zarówno o współczesnej lekturze dawnych dzieł, jak i o współczesnym doświadczeniu religijnym, dla których wspólnym mianownikiem są hermeneutyczne przeświadczenie o niezbywalności własnego horyzontu poznawczego i nieustanna próba jego przekraczania.