Rehabilitacja i zatrudnienie osób niepełnosprawnych w Polsce

Wstęp. Obecna koncepcja niepełnosprawności zakłada, że stopień niepełnosprawności jest wypadkową stanu zdrowia fizycznego i psychicznego oraz warunków środowiskowych, w których żyje osoba niepełnosprawna. Dlatego również na społeczeństwie spoczywa odpowiedzialność za taką modyfikację środowiska, aby poprawie uległy warunki uczestnictwa i aktywności osób niepełnosprawnych w życiu społecznym i zawodowym. Cel. Celem pracy jest przedstawienie problematyki rehabilitacji osób niepełnosprawnych i kwestii związanych z ich zatrudnieniem. Materiał i metoda. Oparto się na danych opublikowanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) i Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON), biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych oraz na wynikach Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań przeprowadzonego w Polsce w 2011 roku. Przeanalizowano ponadto akty prawa krajowego i międzynarodowego z ostatnich kilkunastu lat. Wyniki: W 2013 roku w Polsce rentę z tytułu niezdolności do pracy pobierało 1 075 000 osób., zaś rentę z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym otrzymywały 216 373 osoby. Według Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności Polski (BAEL) w 2013 roku aktywnych zawodowo było 27,3% osób niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym. Istotne znaczenie ma zapewnienie osobom niepełnosprawnym zdobycia lub utrzymania zatrudnienia, a więc możliwie pełnej integracji społecznej. Wydane na ten cel pieniądze są inwestycją, która się zwraca, a nawet daje korzyści społeczne i ekonomiczne. Podsumowanie, Konieczne jest holistyczne podejście i koordynacja całego procesu leczenia, rehabilitacji i zatrudnienia osób niepełnosprawnych uwzględniające współodpowiedzialność pracodawcy, połączenie usług medycznych, społecznych i zawodowych, odpowiednie doradztwo, zastosowanie modelu biopsychospołecznego (ICF) w ocenie efektów rehabilitacji osób niepełnosprawnych.

Introduction. According to the current concept of disability the degree of impairment is a product of physical and psychological health as well as environmental conditions in which a disabled person lives. Therefore, it is also the society that is responsible for modifying the environment so as to improve the conditions of participation and activity of the disabled persons in social and professional life. Objective. The objective of this work is to present the problem of rehabilitation of persons with disabilities and issues related to their employment. Materials and method: The work is based on data published by ZUS (the Polish Social Insurance Institution), KRUS (the Agricultural Social Insurance Fund), PFRON (the State Fund for Rehabilitation of Disables Persons), Office of the Government Plenipotentiary for Disabled People and on the results of the 2011 Polish Census of Population and Housing. Also acts of Polish and international law from the last dozen of years have been analysed. Results. In 2013 in Poland, 1 075 000 people received the inability to work benefit and 216 373 persons received the benefit related to inability to work on a farm. According to the Polish Research on Economic Activity of the Population (BAEL), 27.3% of disabled persons in the working age led an active professional life in 2013. It is crucial to ensure that the disabled persons access or maintain employment and thus to provide for their largest possible social inclusion. The expenses on this are an investment that pays back and even generates social and economic profits. Conclusion. It is necessary to adopt a holistic approach and to coordinate the entire process of treatment, rehabilitation and employment of persons with disabilities, taking into account employer’s co-responsibility, combination of medical, social and vocational services, appropriate counselling and application of a biopsychosocial model (ICF) in evaluating the effects of rehabilitation of the disabled persons.