Dynamika regionalnych nierówności w zdrowiu w Polsce

Problematyka nierówności w stanie zdrowia stanowi jeden z najważniejszych obszarów badań i działań w obszarze współczesnej polityki zdrowotnej. Istotność problematyki nierówności w zdrowiu znajduje odzwierciedlenie w strategicznych dokumentach dotyczących polityki zdrowotnej, zarówno tych o charakterze krajowym, jak i międzynarodowym. Zgodnie ze stosowanym tu ujęciem prezentowanym przez Światową Organizację Zdrowia nierówności zdrowotne „odzwierciedlają niepotrzebne i możliwe do uniknięcia różnice w stanie zdrowia, które uważane są za niesprawiedliwe”. W opracowaniu podjęto próbę uchwycenia dynamiki regionalnych nierówności w zdrowiu w Polsce. Nierówności w zdrowiu zidentyfikowano na podstawie zróżnicowania standaryzowanych wskaźników umieralności w powiatach w podziale na wiek oraz płeć. Zastosowano dane dotyczące dwóch okresów: lat 1999–2001 oraz lat 2008–2010. Dynamikę nierówności w zdrowiu zidentyfikowano przy wykorzystaniu analizy sigma konwergencji oraz cech rozkładu badanej zmiennej. Wyniki badania wskazują, że nierówności w zdrowiu w Polsce, rozpatrywane z punktu widzenia różnic regionalnych, pogłębiły się między dwoma badanymi okresami. Sytuacja ta dotyczyła 5 z 6 analizowanych wskaźników umieralności. Tylko w przypadku kobiet w wieku 65 lat i więcej nie zaobserwowano pogłębiania się terytorialnych różnic w stanie zdrowia. Wyniki dają fragmentaryczny obraz nierówności zdrowotnych w Polsce. W badaniu skoncentrowano się tylko na pomiarze tych nierówności w ujęciu terytorialnym, nie przeanalizowano natomiast wpływu czynników społeczno-ekonomicznych na kształtowanie zróżnicowania w stanie zdrowia.

Issue of health inequalities constitutes one of the most important areas of research and actions in contemporary health policy. The importance of health inequalities is reflected in strategic health policy documents, both the national ones and these concerned with the international health problems. According to World Health Organization point of view, which is also used herein, health inequalities “reflect unnecessary and avoidable differences in health status, that are considered to be unfair”. The purpose of the paper is to investigate the dynamics of regional health inequalities in Poland. The health inequalities were identified by using variation in age- and gender-specific standardised mortality ratios in the districts (powiats) of Poland. The timespan of the analysis covers two periods, years 1999–2001 and years 2008–2010. The dynamics of health inequalities was measured with the use of Sigma-convergence analysis as well as analysis of the variable distribution. The results show that the regional health inequalities in Poland increased between the two investigated periods. This conclusion applies to 5 of 6 of the analysed mortality measures. Only in the case of 65 or older females the territorial health inequalities did not increase. The results present only limited evaluation of health inequalities in Poland. The research concentrates on the measurement of territorial inequalities, while the impact of socio-economic factors on shaping the differences in health status was not analysed.