Taksonomiczna ocena sytuacji finansowej gospodarstw domowych w Polsce w 2010 roku

Celem artykułu była ocena sytuacji finansowej gospodarstw domowych w układzie grup społeczno-ekonomicznych ludności oraz liczby osób w rodzinie w Polsce w 2010 roku. W pierwszym etapie badań analizie poddano kształtowanie się wartości cząstkowych mierników sytuacji finansowej gospodarstw domowych. W drugim etapie badań, przy użyciu klasycznej metody TOPSIS zbudowano miernik syntetyczny sytuacji finansowej badanych jednostek agregatowych (grup społeczno-ekonomicznych ludności o różnej liczebności). Na podstawie wartości miernika syntetycznego dokonano uporządkowania liniowego badanych jednostek agregatowych ze względu na ich sytuację finansową. Podstawę informacyjną badań stanowiły niepublikowane dane jednostkowe, pochodzące z badań Budżetów gospodarstw domowych przeprowadzonych przez Główny Urząd Statystyczny w 2010 roku. Przeprowadzona analiza, zarówno jedno, jak i wielowymiarowa dowiodła, że w stosunkowo najlepszej sytuacji finansowej w 2010 roku znalazły się jedno-, dwu-, trzy- i czteroosobowe gospodarstwa pracowników na stanowiskach nierobotniczych oraz pracujących na własny rachunek. W najgorszej sytuacji finansowej znalazły się dwu-, trzy-, cztero-, pięcio-, sześcioosobowe i większe gospodarstwa rencistów, o czym świadczyły przede wszystkim najniższe dochody rozporządzalne przypadające na osobę i najwyższy udział wydatków na żywność w ich budżetach. Grupy tych gospodarstw domowych zajęły najniższe pozycje w utworzonym na podstawie wartości miernika syntetycznego rankingu. Wśród gospodarstw domowych rolników najsłabszą sytuacją materialną charakteryzowały się gospodarstwa najmniejsze, czyli jednoosobowe, w pozostałych grupach społeczno-ekonomicznych ludności były to natomiast gospodarstwa największe (wieloosobowe).

The purpose of the article was to assess the financial situation of households in the socio-economic groups system of population and the number of people in the family in Poland in 2010. The first part of the study presents a selection of variables describing the financial situation of households. In the second part, the values of those indexes and the classic TOPSIS method were used to build a synthetic measure of the financial situation of the aggregate units under investigation (socio-economic groups of population of various sizes). The synthetic measure value was used as the basis for linear ordering of the aggregate units under investigation according to their financial situation. The analysis was based on unpublished individual data from studies of household budgets, conducted by the Central Statistical Office in 2010. Both the one- and multidimensional analyses proved that in 2010 non-workmen’s and self-employed people’s households with one, two, three or four people were in relatively the best financial situation. Disability pensioners’ households with two, three, four, five, six or more people were in the worst financial situation. Above all, this fact was proved by their lowest disposable income per head and the highest share of expenditures on food in their budgets. These groups of households occupied the lowest positions in ranking, established on the basis of synthetic measure. Among the households of farmers, the weakest financial situation characterized by the smallest farms, i.e. single-personal households, while in other socio-economic groups of the population, it characterized by the largest households (multi-personal).