Koszty bankructwa państwa

Abstract

Celem opracowania jest przedstawienie najważniejszych teorii oraz wybranych wyników badań empirycznych dotyczących kosztów bankructwa państwa. Oszacowanie potencjalnych kosztów bankructwa państwa stanowi niezbędną wiedzę dla rządów w celu podjęcia decyzji, w jak dużym stopniu w warunkach kryzysu zadłużenia opłacalne jest unikanie niewypłacalności w porównaniu z kosztami i korzyściami wywiązywania się ze zobowiązań. Z przeprowadzonej w opracowaniu analizy wynika, że w zależności od przyjętej metody ekonometrycznej oraz badanej próby krajów nadal występują olbrzymie rozbieżności odnośnie do wpływu bankructwa państwa na tempo wzrostu gospodarczego. Przykładowo koszty w krótkim okresie mogą wynosić od 0 do 10,5%, z kolei w średnim okresie od 0 do 10%. Podobnie znaczne rozbieżności dotyczą wpływu bankructwa na dostęp do międzynarodowych rynków kapitałowych i rozmiary handlu międzynarodowego. Najważniejszym potencjalnym kosztem ekonomicznym bankructwa państwa skłaniającym rządy do spłacania swoich zobowiązań jest negatywny wpływ bankructwa na sytuację krajowych firm, w tym głównie banków, co pośrednio wpływa na stan całej gospodarki kraju. Pogorszenie warunków funkcjonowania przedsiębiorstw prowadzi do ograniczenia prywatnych inwestycji, w tym szczególnie ważnych dla rozwoju współczesnych gospodarek inwestycji w kapitał ludzki, co zwrotnie obniża efektywność gospodarki, tempo wzrostu PKB i poprzez działanie automatycznych stabilizatorów pogłębia problemy fiskalne (głębokość i czas trwania kryzysu zadłużenia). Kolejnym ważnym kosztem motywującym rządy do unikania niewypłacalności są koszty polityczne, które są zazwyczaj długotrwałe i znaczne. Reasumując, należy podkreślić, że wyniki badań empirycznych wykazują skrajne rozbieżności, co utrudnia wykorzystanie ich przez rządy do podejmowaniu decyzji w warunkach kryzysów zadłużenia.

The aim of this paper is to present the most important theories and selected empirical evidence on the costs of sovereign default. The evaluation of these costs is essential for countries facing a debt crisis for deciding how far they should go to avoid default compared with the costs and benefits resulting from the repayment of their debts. The analysis shows that depending on the selection of econometric model and sample of countries, there are still extreme differences regarding the impact of the sovereign default on economic growth. For example, the costs of not repaying debts can range from zero to 10.5% in the short run while in the medium term it can range from zero to 10%. Similarly, significant differences relate to the impact of sovereign default on the access to the international capital markets and on the size of international trade. The most important potential economic cost of sovereign default inducing governments to repay their debts is its negative impact on the domestic economy through the financial system, mainly banks, which indirectly affects the state of the whole economy. The deterioration of the business environment leads to a reduction in private investments, particularly the investments in human capital, which are very important for the development of modern economies. It leads to the reduction of the efficiency of the economy and GDP growth, and through the operation of automatic stabilizers-exacerbates fiscal problems (the depth and the duration of the debt crisis). Another important incentive for governments to repay their debts are political costs, which are usually significant and long-lasting. In summary, the results of empirical studies show extreme differences, making it difficult for governments facing a debt crisis to use them to make optimal decisions.