Sztuka sakralna XIX i XX wieku. Kryzys czy rozkwit?

Abstract

Większość opracowań poświęconych sztuce XIX, a przede wszystkim XX wieku ujmuje marginalnie zagadnienia związane ze sztuką sakralną. W „wieku awangard”, jak bywa nazywane minione stulecie, powszechnie obowiązywał paradygmat oceny zjawisk artystycznych według ich nowości i oryginalności, a dzieła sztuki sakralnej wymieniano w zasadzie tylko wtedy, jeżeli należały do dorobku artysty odpowiadającego powyższym normom. Współczesna sztuka sakralna w dużej mierze wymyka się tym – stosowanym także obecnie – kryteriom, pozostawiającym znaczący obszar twórczości artystycznej na marginesie badań historii sztuki. W związku z modyfikacjami kryteriów oceny dzieła sztuki postulowanymi w ostatnich dziesięcioleciach XX wieku przez filozofów i teoretyków kultury związanych z postmodernizmem i zmierzających do przewartościowania dotychczasowego spojrzenia na sztukę można chyba proponować także zmiany pozwalające w szerszym niż dotychczas zakresie uwzględnić zjawiska artystyczne związane ze sztuką religijną. W artykule omówiono konsekwencje dualizmu światopoglądowego obecnego w cywilizacji Zachodu od ponad dwustu lat oraz towarzyszącego mu kryzysu sztuki sakralnej. Nakreślono syntetyczny obraz aktualnego stanu badań nad współczesną sztuką sakralną oraz sformułowano postulaty badawcze.