Z tradycji wodolecznictwa we Lwowie przed 1914 r.

Działalność Wincentego Priessnitza, Sebastiana Kneippa oraz prof. Wilhelma Winternitza sprawiła, że w XIX-wiecznej Europie ogromną popularnością cieszyła się hydroterapia. Powstawały nowe uzdrowiska oraz zakłady wodolecznicze, „bywanie u wód” stało się modne w coraz szerszych kręgach społecznych. Proces ten miał miejsce również w Galicji, czego najlepszym przykładem był Lwów. Miasto to przed I wojną światową było ośrodkiem metropolitalnym, siedzibą galicyjskiego Rządu Krajowego, miejscem, w którym rozwijały się różne kierunki kultury społecznej. Prowadzona była działalność w zakresie opieki zdrowotnej mieszkańców, sportu i rekreacji. Prężnie rozwijały się zakłady wodolecznicze, gimnastyczne oraz ortopedyczne. Opracowanie powstało w wyniku dokonanej kwerendy materiałów źródłowych pochodzących z Centralnego Państwowego Archiwum Historycznego Ukrainy we Lwowie, Zakładu Narodowego Ossolińskich we Wrocławiu oraz fachowych czasopism medycznych i prasy codziennej ukazującej się w dobie galicyjskiej. W oparciu o dokonaną analizę wytworzona została narracja, w której udzielono odpowiedzi na podjęty problem skierowany na ukazanie początków wodolecznictwa we Lwowie przed 1914 r. W opracowaniu zwrócono szczególną uwagę na przedstawienie prekursorskich metod wodolecznictwa, fizykoterapii i masażu oraz różne formy gimnastyki leczniczej, jakie miały miejsce w lwowskich zakładach wodoleczniczych. Wnioski, jakie wynikają z analizy materiałów źródłowych dowodzą, że wodolecznictwo we Lwowie, szczególnie w sanatoriach Kisielka i Maryówka, miało znamiona kompleksowej rehabilitacji, a swoim poziomem nie odbiegało od ówczesnych renomowanych europejskich sanatoriów. Działalność opisywanych zakładów miała charakter prekursorski w rozwoju fizjoterapii, balneologii, medycyny fizykalnej, a w kolejnych latach stanowiła podstawy do powstania rehabilitacji w Polsce.

Abstract: It is due to Vincent Priessnitz, Sebastian Kneipp and prof William Winternitz that hydrotherapy enjoyed great popularity in the nineteenth century Europe. New spas and hydrotherapy facilities were created, “frequenting the waters” became a buzzword in ever widening circles of society. This process also took place in Galicia, and the best example was Lviv. This city before World War I was a metropolis with the seat of the National Government of Galicia, a place where different branches of social culture were developed. Much activity was observed in the area of public health, sport and recreation. Hydrotherapy centers, gyms and orthopedic clinics were developing dynamically. This article is the result of exhaustive study of the source materials from the Central State Historical Archive of Ukraine in Lviv, the Department of the Ossolinskis National Institute in Wroclaw, numerous medical journals and newspapers which appeared in the Galicia period. Based on the analysis of all available materials we produced this narrative showing the beginnings of hydrotherapy in Lviv before 1914. The paper pays particular attention to the presentation of pioneering methods of hydrotherapy, physiotherapy, massage and various forms of physiotherapy, which were practiced in Lviv hydrotherapy facilities. The conclusions arising from the analysis of source materials show that hydrotherapy in Lviv, especially in sanatoriums Kisielka and Maryówka, had markings of rehabilitation and their levels did not differ from the then renowned European spas. Activity of the above mentioned institutions was pioneering in the development of physiotherapy, balneology, physical medicine, and in subsequent years was the basis for the establishment of rehabilitation in Poland.