Transformacja i reformy gospodarcze w Wietnamie w latach 80. XX wieku. Przyczyny, przebieg i skutki

Abstract

Zainicjowany ponad trzy dekady temu proces transformacji krajów socjalistycznych miał charakter bezprecedensowy i złożony. Opis i analiza dróg przejścia od „czystej” gospodarki nakazowo-rozdzielczej do gospodarki rynkowej lub modeli hybrydowych może być nie tylko podstawą refleksji naukowej, ale również stanowić podstawę formułowania zaleceń dla innych reformujących się krajów rozwijających się. Jednym z ciekawszych przykładów jest Wietnam, który doświadczył jednego z najwyższych wskaźników wzrostu gospodarczego i redukcji ubóstwa na świecie, połączonych z osiągnięciem ogólnej stabilizacji makroekonomicznej. W świetle tych wydarzeń zasadne są pytania o to, jak przebiegał proces transformacji w Wietnamie i jak wpłynął on na jego gospodarkę. By odpowiedzieć na te pytania, w pracy wykorzystywana jest przede wszystkim analiza historyczna bazująca na literaturze krajowej i zagranicznej oraz analiza danych zastanych. W wyniku przeprowadzonych analiz można stwierdzić, że kluczową cechą procesu reform w Wietnamie było to, że wysiłki skupiały się tam, gdzie produkcja mogła szybko reagować, tj. tam, gdzie elastyczność podaży była wysoka, tak aby zapewnić utrzymanie, a najlepiej przyspieszenie wzrostu w okresie przejściowym, sprzyjając wysokim stopom inwestycji i oszczędności. Względnie harmonijne połączenie spontanicznych reform na szczeblu oddolnym i zdecydowanych działań najwyższego kierownictwa politycznego mogłoby zostać zauważone jako jedna z wyjątkowych cech wietnamskich reform i powód wyjaśniający, dlaczego wietnamskie reformy fundamentalnie zmieniły podstawy starego modelu społeczno-ekonomicznego, nie powodując głębokiej recesji.

The process of transition of the socialist countries, initiated over three decades ago, was unprecedented and complex. The description and analysis of the ways behind the transition from a centrally planned economy to a market economy or hybrid models may not only be the basis for scientific reflection, but also the formulation of recommendations for other developing countries in the reform process. One of the more interesting examples is Vietnam, which has experienced one of the highest rates of economic growth and poverty reduction in the world, combined with achieving an overall macroeconomic stability. In the light of these events, it is reasonable to inquire about the transformation process in Vietnam and how it affected its economy. To answer these questions, a historical analysis is used, based on domestic and foreign literature and the analysis of existing data. The analysis shows that a key feature of the reform process in Vietnam was that the efforts were concentrated where production could react quickly, i.e. where the elasticity of supply was high, so as to ensure that growth was sustained and accelerated during the transition, favoring high rates of investment and savings. The relatively harmonious combination of spontaneous reforms at the grassroots level and decisive actions by the top political leadership could be seen as one of the unique features of the Vietnamese reforms and the reason why the Vietnamese reforms fundamentally changed the foundations of the old socio-economic model without causing a deep recession.