Transformation of the European security system in the context of current geopolitical challenges

The article considers the issue of the modernization of the European system of security in the context of contemporary geopolitical challenges, especially the aggressive policy of the Russian Federation. The formation of the system of European security, taking into account the multi-dimensionality and the functionality of the system is analysed in the article, and the factors of threats and challenges that determine its modern functioning are indicated. The authors draw attention to the inefficiency of the European security system, its problems and possible avenues of reform. The main institutions of the European system of security are analysed: NATO (specifically the special contribution of this structure in ensuring peace and security on the European continent, paying particular attention to the experience and strength of this highly organized trans-Atlantic military-political organisation); The European Union and its Common Foreign and Security Policy (reasons for its emergence and development, those advantages and disadvantages which emerged at the time of its inception, the transformation of the CFSP under the Treaty of Lisbon and its prospects. Particular attention is devoted to the issue of its effectiveness in the context of the new threats to regional and global security); the OSCE (its main tasks and functions, achievements and problems). The authors propose possible ways of modernization of European security system, namely a review of relations with those countries which refuse to recognize the agreements governing the relations in the field of security; strengthening the NATO-EU relations; work out new strategic documents in the field of security and defence which correspond to modern security challenges in Europe; total reorganization of the OSCE; and the use of regional and sub-regional organizations for the purpose of strengthening the European security system.

W artykule rozważa się problem modernizacji europejskiego systemu bezpieczeństwa w kontekście współczesnych wyzwań geopolitycznych, zwłaszcza agresywnej polityki Federacji Rosyjskiej. Przeprowadzono analizę kształtowania systemu europejskiego bezpieczeństwa, biorąc pod uwagę wielowymiarowość i zdolność systemu, wyznaczono czynniki zagrożenia i wyzwania, które decydują obecnie o jego funkcjonowaniu. Autorzy zwracają uwagę na nieefektywność europejskiego systemu bezpieczeństwa, jego problemy i możliwe sposoby jego reformowania. Przeanalizowane główne instytucje europejskiego systemu bezpieczeństwa: NATO (szczególny wkład tej struktury w gwarantowanie pokoju i bezpieczeństwa na kontynencie europejskimi, z uwzględnieniem doświadczeń i potencjału tej wysoce zorganizowanej wojskowo-politycznej struktury transatlantyckiego bezpieczeństwa), Unię Europejską i jej Wspólną Polityką Zagraniczną i Bezpieczeństwa (powody powstania i rozwój WPZB EU, jej zalety i wady, które ujawniły się podczas jej stanowienia i realizacji, transformowanie WPZB na mocy Traktatu z Lizbony i perspektywy jej rozwoju). Szczególną akcent położono na kwestie jej efektywności w kontekście nowych zagrożeń regionalnego i globalnego bezpieczeństwa. W artykule uwzględniono także OBWE (jej główne zadania i funkcje, osiągnięcia i problemy). Autorzy proponują możliwe kierunki modernizacji europejskiego systemu bezpieczeństwa, mianowicie reorientację stosunków z krajami, które odmawiają uznawania umów regulujących relacje w sferze bezpieczeństwa; wzmocnienie relacji NATO–UE; wypracowanie nowych strategicznych dokumentów dotyczących bezpieczeństwa i obrony, które odpowiadałyby współczesnym wyzwaniom bezpieczeństwa europejskiego; całkowita reorganizacja OBWE; wykorzystanie regionalnych i subregionalnych organizacji w celach wzmocnienia bezpieczeństwa europejskiego.