Materializacja rodzajów ryzyka w zadłużeniu publicznym Polski w XXI wieku. Kierunki działań sanacyjnych

Abstract

W artykule przedstawiono obecny stan finansów publicznych Polski w zakresie deficytu i długu sektora finansów publicznych z uwypukleniem rodzajów ryzyka, których materializacja spowodowała obniżkę ratingów długoterminowych przez Standard & Poors oraz Moody’s na początku tego roku do poziomów: BBB+, A– oraz A–, A–. Istotnym faktem jest znaczny wzrost deficytu w sektorze emerytalnym w ciągu najbliższych 5 lat. Dokonano porównań z sytuacją krajów regionu i UE w tym zakresie. Wskazano na znaczenie niskiego ratingu we wzroście zadłużenia jako źródła wysokich rentowności, kosztów długu i kursów walutowych oraz konieczność jego podniesienia – co najmniej o dwa stopnie. Podkreślono fakt straty możliwości obniżki rentowności i kosztów długu w okresie ujemnych stóp procentowych EBC (–0,4 od marca 2016 r.). Omówiono działania prowadzące do obniżki relacji: deficyt/PKB, dług/PKB, koszty obsługi długu/PKB, akcentując trudności obniżki deficytu w obecnej sytuacji oraz osiągnięcia potencjalnego wzrostu PKB. Czynnikiem pogarszającym perspektywy poprawy dynamiki jest podniesienie poziomu opodatkowania, zwłaszcza w bankowości; może ono objąć również inne podatki. Negatywny wpływ ma też perspektywa końca transferów unijnych w warunkach niemożności wejścia do strefy euro, a także słaby wzrost: inwestycji, produktywności, postępu technicznego i innowacji. Podkreślono konieczność doskonalenia metodologii strategii długu i zarządzania długiem m.in. przez zastosowanie metod: optymalizacji, statystyki i ekonometrii oraz inteligencji obliczeniowej, jak również metod inżynierii finansowej wykorzystywanych w krajach UE. Zaznaczono, że w Polsce nie ma nadzoru nad jakością strategii i zarządzania, analogicznego jak w wielu krajach UE; postuluje się powołanie takiego nadzoru. Reasumując, należy podkreślić, że problematyka przywrócenia zdrowia finansów publicznych w zakresie deficytu i długu znalazła się ponownie wśród centralnych tematów władz finansowych kraju.

The work shows the current status of the Polish public finances, as regards the debt and deficit of the public finance sector, stressing risks that caused a reduction in long-term ratings by Standard & Poor’s and Moodys, at the beginning of this year, to levels: BBB+, A– and A–, A–. An important fact is the increase in the deficit in the pension scheme over the next five years. The status is compared with the situation of the countries of the region and the EU in this area. It is also showed the importance of low rating as a source of the debt increase – it influences (increases): profitability, debt costs and exchange rates; therefore, it is necessity to raise the level at least two degrees. It is also stressed the loss of possibility of reduction in profitability and the cost of debt in a period of negative interest rates of ECB (–0.4 for March 2016). The actions leading to a reduction of the quotients: deficit/GDP, debt/ GDP, GDP/debt service costs are discussed, stressing the difficulties of a reduction of the deficit, in the current situation, and achieving the potential growth of GDP. The factor that gets worsen prospects for improving the dynamic of GDP growth is the raise of the taxation level, especially in banking system; it may also incorporate other taxes. A negative impact has also the perspective of the end of EU transfers, in terms of lack of possibility of the entry into the EURO area, as well as weak growth: investments, the productivity growth and technological progress and innovation. It is stressed the need to improve the methodology of the debt strategy and debt management, especially by applying the methods of optimization, statistics, econometrics and computational intelligence, as well as methods of financial engineering used in EU countries. Noted that in Poland there is absent the supervision of the quality of strategy and management, analogous as in other EU countries; it is suggested considering the establishment of such surveillance. To sum up the issue of restoring the health of the public finance sector, in terms of deficit and debt, was again among the central topics of the financial authorities of the country.