Psychologiczne uwarunkowania postaw studentów ekonomii wobec redystrybucji

Abstract

Badania kwestionariuszowe studentów ekonomii (N=286) przeprowadzone w czerwcu 2015 roku miały na celu odpowiedź na pytanie o przyczyny różnic w postawach wobec powszechnego dostępu do opieki zdrowotnej i do wyższej edukacji, a także – do polityki podatkowej, która służy wyrównywaniu poziomu życia różnych grup społecznych. Podjęta tematyka wydaje się istotna w kontekście preferencji politycznych przyszłych wyborców i poparcia dla określonych rozwiązań systemowych, zwłaszcza że z badanej grupy w przyszłości mogą wyłonić się osoby stanowiące źródło opinii i tworzące konkretne rozwiązania. Analiza regresji wykazała, że stosunek do redystrybucji zależy w umiarkowanym stopniu od orientacji na dominację społeczną [SDO, Sidanius i Pratto, 1999], czyli postawy wobec nierówności międzygrupowych oraz doświadczanej winy egzystencjalnej [EG, Hoffman, 1976] wynikającej z przeświadczenia, że jest się niesłusznie uprzywilejowanym. Subiektywny statusu społeczno- -ekonomiczny jedynie w niewielkim stopniu pozwalał przewidywać stosunek do redystrybucji. Inaczej niż w badaniach amerykańskich [Wakslak i in., 2007] nieistotne okazało się oburzenie moralne – negatywne emocje w odpowiedzi na niesprawiedliwe traktowanie innych przez osoby trzecie [Montada i in., 1986]. Jeśli chodzi o poszczególne obszary redystrybucji, to w przypadku polityki podatkowej układ zależności był podobny, przy czym stosunkowo największą rolę odgrywało EG, w przypadku obszaru edukacji wyższej – subiektywny status nie odgrywał rolę, zaś w przypadku ochrony zdrowia – jedynym istotnym predykatorem była SDO. W żadnym z badanych obszarów postawa wobec redystrybucji nie zależała ani od doświadczanego oburzenia moralnego, ani od takich zmiennych, jak ogólne zadowolenie z życia czy poczucie wpływu na własne życie.

The aim of the economics students’ survey (N=286) in June 2015 was to answer the question about the causes of differences in attitudes towards the universal access to medical care, university education, and towards tax policy serving to equalize the living standards of various social groups. The issues seem important as far as political preferences of future voters and their support for certain systemic solutions are concerned, especially as from the studied group future opinionleaders and decision-makers may emerge at some point in the future. Regression analysis showed that the attitude towards redistribution depends moderately on the Social Dominance Orientation (SDO, Sidanius &Pratto, 1999), i.e. the attitude towards intergroup inequality and on the existential guilt (EG, Hoffman, 1976) resulting from regarding one’s own position as unjustly privileged. Subjective socioeconomic status predicted attitude towards redistribution only to a small degree. Contrary to Wakslak’s et al. (2007) findings moral outrage – negative emotions in response to unfair treatment of the others by a third party (Montada et al., 1986) turned out to be insignificant. As for the particular fields of redistribution, in case of fiscal policy the relations between variables were similar, though EG played relatively most important role, in case of university education subjective status proved insignificant, and in case of health care SDO was the only significant predictor. Neither moral outrage, nor variables such as general life satisfaction or personal influence on their own life, predicted the attitude towards redistribution.