Polityczno-prawne inspiracje teologii trynitarnej Tertuliana

Abstract

Artykuł zmierza do wykazania, iż zaproponowana przez Tertuliana (rzymskiego prawnika i teologa piszącego w pierwszych dekadach III w.) koncepcja Trójcy jest inspirowana myślą polityczną i prawną. Poprzez pojęcie substancji Tertulian kładzie fundament jedności Trójcy. Jednocześnie zaproponowane przez niego wyjaśnienie tej jedności zdradza daleko idące podobieństwo do filozoficznej koncepcji monarchii we wczesnym pryncypacie. Kluczem do rozróżnienia Ojca, Syna i Ducha okazuje się greckie pojęcie ekonomii, które Tertulian oddaje za pomocą łacińskiego słowa dispensatio. Obydwa te terminy bardzo korespondują z pojęciem władzy administracyjnej. Dziedzictwo nauki prawa jest szczególnie widoczne w konstrukcji pojęcia Osoby. Termin persona miał zastosowanie w myśli jurysprudencji. Prawnicza koncepcja osoby odpowiada funkcjonalnemu użyciu tego terminu przez Tertuliana, który starał się w ten sposób oddać zróżnicowanie Osób w ramach jednego Bóstwa.

The article aims to show that the concept of the Trinity proposed by Tertullian (a Roman lawyer and theologian of the first decades of the third century) was inspired by political and legal thought. Through the concept of substance, Tertullian lays the foundation for the unity of the Trinity. At the same time, his proposed explanation of this unity bears a far-reaching similarity to the philosophical conception of monarchy in the early principate. The Greek concept of economy, which meaning Tertullian conveys using the Latin word dispensation, turns out to be the key to distinguish between Father, Son and Spirit. Both of these terms correspond very closely with the concept of administrative authority. The legacy of legal science is particularly visible in the construction of the concept of a Person. The legal concept of the persona corresponds to the functional use of the term by Tertullian, who thus sought to reflect the differentiation of Persons under one Deity.