Źródła sztuki. O Sonacie Belzebuba Stanisława Ignacego Witkiewicza

Abstract

W artykule dokonuję prezentacji i analizy poglądów na źródła sztuki, jakie Stanisław Ignacy Witkiewicz (1885‒1939) zawarł w jednym ze swych ostatnich dramatów ‒ Sonacie Belzebuba. Przedstawione tam filozoficzno-estetyczne poglądy Witkacego odnoszę do szerszego kontekstu jego poglądów na kulturę, a także do przemian myśli estetycznej i społecznego imaginarium XIX i XX w., co pozwala ukazać zarówno ich oryginalność, jak i punkty zbieżne z powszechniejszymi tendencjami myślowymi. Staram się pokazać, że utwór Witkiewicza opiera się upływowi czasu dzięki postawieniu problemów „metafizycznych” ‒ wykraczających poza zainteresowania konkretnej epoki ‒ jak też dzięki elementom komizmu i ironii czyniących zeń dzieło otwarte na wielość interpretacji.

In the article, I present and analyze the views on the sources of art that Stanisław Ignacy Witkiewicz (1885‒1939) included in one of his last dramas – Beelzebub ’ s Sonata. I refer Witkacy’s philosophical and aesthetic views presented there to the broader context of his views on culture, as well as to the changes in aesthetic thought and social imaginarium of the 19th and 20th centuries, which allows me to show both their originality and points of convergence with more common thought tendencies. I try to show that Witkiewicz’s work resists the passage of time both by posing “metaphysical” problems – going beyond the interests of particular epoch – and by elements of humour and irony that make it a work open to a multitude of interpretations.