Współczesne teorie piękna i decorum. Wybór poglądów XX wieku

Abstract

Celem niniejszej refleksji jest próba kontynuacji rozważań odwołujących się do niezwykle przydatnej i kompetentnej syntezy poglądów na związki sztuki i materii zawartej w artykule „Przemiany symboliczno- teologicznego znaczenia materii i ich odzwierciedlanie się w estetyce i sztuce chrześcijańskiej” autorstwa Janusza Królikowskiego. Od XVI wieku w europejskiej refleksji nad naturą piękna zaistniały interpretacje wykorzystujące dorobek wielu dyscyplin naukowych. Wypowiedzi na temat estetyki pojawiały się licznie od baroku po pozytywizm w zakresie świeckim i od teologii potrydenckiej po koncepcję kultury zrodzoną z accomodata renovatio II Soboru Watykańskiego w ujęciu kościelnym. Filozofowie i historycy sztuki szukali nowych uzasadnień dla zmieniających się poglądów na piękno i jego rolę w budowaniu pokoleniowej tożsamości osoby ludzkiej. Na gruncie filozofii swój renesans przeżywają współcześnie między innymi poglądy George’a Berkeleya, Immanuela Kanta, zaś w nurcie wyznaniowym Józefa Ratzingera – prefekta Kongregacji Nauki Wiary za pontyfikatu Jana Pawła II, ukonkretnione refleksją Hansa Ursa von Balthasara. Korespondują one z ideowymi inspiracjami współczesnych artystów. Dialog z nimi podejmują Kościoły chrześcijańskie w swoim Magisterium. Wypracowują w ten sposób elementy estetyki chrześcijańskiej. Swój wkład na tym polu ma także środowisko polskie.

The aim of this study is an attempt to continue the discussion started by the extremely useful and competent synthesis of views on the relations between art and matter, presented in the article “The Transformations of the Symbolic and Theological Meaning of Matter Reflected in Christian Aesthetics and Art” by Janusz Krolikowski. Since the 16th century, European thought on the nature of beauty has been marked by interpretations that draw on the achievements of many academic disciplines. Numerous secular views on aesthetics were expressed in the period between the Baroque and positivism, and the ecclesiastical ones between the era of post-Tridentine theology to the time of accomodata renovatio of the Second Vatican Council and the concept of culture born out of it. Philosophers and art historians, especially of the nineteenth century, sought new justifications for changing views on beauty and its role in building the generational identity of the human being. In the field of philosophy, the views of George Berkeley and Immanuel Kant, among others, are experiencing a renaissance, and in religious thought, the same is true for the views of Joseph Ratzinger, prefect of the Congregation for the Doctrine of the Faith during the pontificate of John Paul II, concretised by the thought of Hans Urs von Balthasar. They correspond with the ideological inspirations of contemporary artists. Christian Churches undertake a dialogue with them in their Magisterium. In this way they develop elements of Christian aesthetics. Polish researchers have also made their contributions to this field.