Polityka inkluzji – iluzja równości?

Równość, sprawiedliwość, wolność, demokracja – to wartości żywe i cenne dla współczesnych ludzi, zarówno dla tzw. przeciętnego człowieka, jak i dla teoretyków. W świadomości potocznej istnieje poczucie ich wzajemnych związków i pewnego rodzaju ich niepodzielności. Występują, jak się wydaje „chętnie” razem. Teoretycy, którzy również chętnie zajmują się tymi ideami, lub, jak w przypadku równości, ich przeciwieństwem – nierównością, znajdują także dowody na bliskość tych pojęć. Szczególnie, burzliwe dyskusje na temat poważnego społecznego i politycznego problemu, jakim są narastające nierówności pokazują wpływ, jaki na wolność, jakość demokracji i stan społeczeństwa ma brak równości. Aby zademonstrować swą aktywność i zaangażowanie w zwalczaniu nierówności, które są dla demokracji niszczące, politycy ogłosili politykę inkluzji. Przedstawiano ją jako sposób wyrównywania rażących nierówności, metodę na włączenie i partycypację, jako na lepszą jakość demokracji. Jednak, zdaniem F. Furediego, stan społeczeństwa: upadek standardów w kulturze, poziomu edukacji, bierność obywateli, a także niekorzystne zmiany w obszarze nauki i niezależności intelektualistów, dowodzą, że to się nie udało. Przyczyną porażki polityki inkluzji jest, jego zdaniem, fakt, że była ona tylko iluzją polityki równości. Rzeczywista walka z nierównością, musi być walką z rzeczywistymi – ekonomicznymi źródłami nierówności, a nie tylko wytwarzaniem w jednostkach przekonania o równości. Polityka inkluzji, zdaniem Furediego, była właśnie tylko zabiegiem psychologicznym, mającym dać złudzenie równości jednostkom, a politykom pomóc odzyskać nadszarpnięte zaufanie obywateli. Włączanie i partycypacja jest dobrą propozycją, ale jako uzupełnienie innych, podstawowych działań w sferze ekonomii i polityki, które oddziaływałyby na ekonomiczne i społeczne źródła nierówności. Polityka inkluzji nie powinna też, jak to się stało, obniżać poziomu edukacji, kultury i jakości demokracji. To jest możliwe i nie należy ulegać przekonaniu, że zwiększenie dostępu do np. edukacji czy kultury, zawsze musi mieć taki skutek. F. Furedi nie tylko wskazuje na nieskuteczność, dla celu, jakim jest polepszenie stanu społeczeństwa i demokracji, metod, jakie proponowała polityka inkluzji, ale obwinia samych polityków o nie – szlachetne intencje. Niezależnie od tego czy ma rację, jego stanowisko warte jest przemyślenia i uwzględnienia w dyskusji o nierównościach.

Equality, justice, freedom, democracy – these values are important for contemporary men, for both so called ordinary people and for theoreticians. On the level of everyday social consciousness one can find the sense of their interrelations and their inseparability of a sort. They manifest them-selves together. Theoreticians who investigate them (or, as in the case of equality, its opposition – inequality) prove the affinity of these concepts. In particular, controversial debates on the increasing inequalities confirm the influence that lack of influence exerts on freedom and the quality of democracy. Politicians, to demonstrate their activity and commitment to combating inequalities that are corrupting for democracy, declared the politics of inclusion. It has been presented as a means of evening the blatant inequalities, a method of inclusion and participation – a better quality of democracy. However, in the opinion of F. Furedi, the contemporary condition of society (the diminishing standards in culture and education, the passivity of citizens, and the negative changes concerning the domain of science and the independence of intellectuals) demonstrates that this politics has failed. The main cause of this failure is, in Furedi’s view, the fact that this politics has been but illusion of equality policy. The actual combating inequalities has to be a struggle with real (economic) sources of inequalities, and not creating in people the sense of equality. The politics of inclusion should not (as it was the case) lower the level of education and culture, and of the quality of democracy. It is possible and we should not accept the conviction that the increasing access to education and culture has to result in negative effects. Furedi not only points out this politics ineffectiveness in relation to the declared goal of improving condition of society and democracy, but blames them for dishonest intentions – Furedi might be right or wrong; nevertheless his position deserves considerations while debating inequalities.