W okresie ostatnich kilkunastu lat (2004–2016) wystąpił niekorzystny kierunek zmian w zakresie poziomu deficytu i długu sektora finansów publicznych (SFP). Za najważniejsze należy uznać: – długotrwałe, znaczne przekraczanie poziomu 3% relacji deficyt/PKB (przekroczenia na poziomie 7,3% w latach 2009, 2010), – przekraczanie poziomu 50% relacji dług/PKB w roku 2010, a w roku 2013 również progu 55%, – ponad trzykrotny wzrost zadłużenia w okresie pierwszych 14 lat obecnego wieku, – niewykonanie zapisów strategii długu publicznego w zakresie: relacji dług/PKB, udziału długu zagranicznego w długu Skarbu Państwa i in., – wysoki poziom rentowności obligacji powodujący nadmiarowe koszty długu, zwłaszcza w porównaniu do niekryzysowych krajów UE (w okresie ujemnej stopy depozytowej EBC). Sytuacja w zakresie kosztów długu stanowi istotną patologię w obszarze finansów publicznych. Wskazuje ona na konieczność nowelizacja ustawodawstwa ograniczającego zadłużenie, jak i praktyki w zakresie realizacji strategii długu. Należy przede wszystkim: – spowodować ograniczenie poziomu kosztów obsługi długu poniżej 1% PKB, – doprowadzić do pełnego przestrzegania procedury nadmiernego deficytu, a następnie paktu fiskalnego; – łamanie wymogów ratyfikowanych aktów prawnych nie może być uzasadniane brakiem sankcji, ani też pozostawać bez konsekwencji, – podnieść poziom profesjonalny zarządzania długiem (teorii i praktyki) – z wykorzystaniem współczesnych metod inżynierii finansowej i metod najlepszej praktyki stosowanych w krajach UE, – ustanowić stały organ kontrolny do oceny jakości zarządzania. Wykonane obliczenia symulacyjne pokazują, że poprawa sytuacji a zakresie nadmiernego zadłużenia potrwa wiele lat – w scenariuszu optymistycznym kilka lat, w umiarkowanym (realistycznym) kilkanaście lat. Znacząca poprawa sytuacji może nastąpić w wyniku: wzrostu (średniorocznej) dynamiki PKB do poziomu 3,6% ÷ 4% oraz poprawy ratingu.

During last several years (2004–2016) the level of deficit and public debt has been worsened. The following key facts have crucial meaning: – significant sustained exceeding of the level 3% of the quotient debt/GDP (exceed 7.3% in the years 2009, 2010), – exceeding of the level 50% debt/GDP (2010 year), and also 55% in 2010, – more than threefold increase of debt in initial 14 years of current century, – no execution of regulations of the public debt strategy about: the quotient of debt/GDP, share of external debt in the treasury debt etc., – high level of profitability of the debt (the effect of excessive debt servicing costs, especially in comparison to non-crisis countries of EU, in the period of negative deposit rates of ECB). The level of servicing costs is a crucial pathology in the area of public finance. It indicates necessity of amendment of the low restricting public debt and practice of realization of debt strategy. It is indispensable to introduce the following rules: – to confine the level of servicing costs below 1% of GDP, – to observe regulations concerning excessive deficit procedure, and next – fiscal pact; non- -fulfillment of low cannot be explained by lack of sanctions and cause no consequences; – to improve the professional level of debt management (theory and practice) – with the use of current methods of finance engineering and rules of best practice applied in UE countries, – to set up a committee for assessing of quality of debt management. The simulated computations show that reduction of excessive debt will last many years – in optimistic scenario about 5–7 years, in moderate (realistic) – several years. Significant improvement can occur as a result: increase of rate of growth of GDP and raise of rating of the country.