Przeglądanie według Temat "literatura polska XX wieku"

Aktualnie wyświetlane 1 - 3 z 3

Dwudziestolecie międzywojenne. Nowe spojrzenia
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019-12) Pasterski Janusz
Monografia „Dwudziestolecie międzywojenne. Nowe spojrzenia” gromadzi prace kil-kunastu autorów z różnych ośrodków akademickich, którzy ze współczesnej perspektywy przyglądają się rozmaitym dokonaniom literatury dwudziestolecia międzywojennego. Formuła tytułowa nie zakłada przy tym dążenia do rewindykacyjnych przewartościowań czy herostra-tesowych gestów, ani też koniecznej dyrektywy metodologicznej. „Nowe spojrzenia” są prze-de wszystkim sposobem zaznaczenia zwiększonego dystansu i nowej sytuacji współczesnej kultury wobec opisywanego okresu. Teraźniejszość początku trzeciej dekady XXI wieku, no-we metodologie, nowe konteksty, inne punkty widzenia, zmieniona sytuacja literatury i pozy-cji pisarza – wszystko to wpływa na dzisiejszy odbiór tamtych osiągnięć w wielu odsłaniają-cych się na nowo i domagających się przepracowania aspektach. W tej perspektywie autorzy zamieszczonych w monografii prac podejmują tematy mniej do tej pory znane, przywołują pisarzy spoza pierwszego szeregu twórców i utwory rzadziej dotąd obecne w refleksji badaw-czej. Tak możemy widzieć twórczość Adama Bederskiego, Stanisława Grędzińskiego, Alicji Stern, Wita Tarnawskiego, Anieli Gruszeckiej czy Zbigniewa Bieńkowskiego. Ich na ogół mniej znany dorobek jest tu oświetlany z wielu kierunków i niejako wydobywany z zapo-mnienia. Z kolei w odniesieniu do poetów znanych i rozpoznawalnych, jak Julian Przyboś, Władysław Sebyła, Jerzy Liebert, autorzy starają się rozpoznać i wyeksplikować horyzonty może już lepiej znane, ale ujmowane w nowym kontekście bądź innym niż dotąd zestawieniu. Wreszcie jeszcze inni badacze podejmują refleksję w szerszym pryzmacie grupowym, przed-stawiając własne przemyślenia na temat międzywojennego autentyzmu, grupy poetyckiej „Wołyń” czy krytycznych ujęć twórczości skamandrytów w esejach Jana Marxa. Osobne miej-sce zajmuje studium poświęcone „życiu pośmiertnemu” pisarza z Drohobycza, omawiające w szerokim kontekście dzisiejszy fenomen inspiracji dziełem twórcy „Sklepów cynamonowych” w twórczości pokolenia poetów urodzonych w latach siedemdziesiątych XX wieku.
Dzieciństwo po Jałcie – poetyka i aksjologia w kontekście polskiej literatury współczesnej
(2015-11-25) Rogóż, Lucyna
Przedmiotem zainteresowania dysertacji jest poetycka i prozatorska twórczość Aleksandra Jurewicza, Pawła Huelle, Adama Zagajewskiego i Stefana Chwina, poetów pokolenia „urodzonych po Jałcie”. W szerszym kontekście tematem są tutaj związki tekstów literackich z przestrzenią. Interesują mnie „topografie”, a zatem różne sposoby zapisywania miejsc w kulturze. Zasygnalizowana problematyka badana jest poprzez refleksję na temat sposobów istnienia konkretnego miejsca – Lidy, Wilna, Lwowa czy Gdańska, w utworach prozatorskich oraz poetyckich „Pojałtańczyków”. Owe miasta to miejsca, z których pisarze się wywodzą lub są z nimi wyobrażeniowo związani. Wychodząc od geograficznego szczegółu, jakim są poszczególne miasta, zmierzam do próby zarysowania relacji pomiędzy pisarzem i miejscem. Praca ta ma przy tym charakter analityczno – interpretacyjny. Koncentruję się w niej na odzwierciedleniu w twórczości pisarzy związków międzykulturowych zachodzących w ich ukochanym mieście, problematyce tożsamościowej i swoistych znakach kultury, poprzez które „przemawia” historia miast. W literackiej wizji „ojczyzn prywatnych” poszukuję jednocześnie odpowiedzi na bardziej ogólne pytania, związane z doświadczaniem przestrzeni i ze sposobem przedstawiania tego doświadczenia w literaturze, a także z relacjami pomiędzy człowiekiem i miejscem oraz ze szczególnym przypadkiem tej relacji, jaką stanowi związek pisarza i miejsca. Praca ta jest próbą odczytania i nakreślenia portretu miasta wyłaniającego się z utworów, ukazania roli i funkcji, jakie pełni to miasto w biografii każdego twórcy. W kolejnych rozdziałach przedstawione są poszczególne elementy – miejsca, przedmioty i mieszkańcy – składające się w literacki portret miasta uobecnionego w prozie i poezji autorów, którzy musieli rozstać się z ukochaną małą ojczyzną. Poszukuję jednocześnie odpowiedzi na bardziej ogólne pytania, związane z doświadczaniem przestrzeni i ze sposobami przedstawiania tego doświadczenia w literaturze, a także z relacjami pomiędzy człowiekiem i miejscem oraz ze szczególnym przypadkiem tej relacji, jaką stanowi związek pisarza i miejsca. Interesują mnie zagadnienia związane z tworzeniem opowieści o miejscach, ze swoistą „mityzacją przestrzeni” oraz udziałem pojęć takich jak nostalgia, tęsknota za utraconym miejscem, a także potrzeba oswojenia i tworzenia swojego „nowego” miejsca w przestrzeni. Przedstawione stanowisko jest wynikiem obserwacji tematu kresowo – pogranicznego w literaturze polskiej, która od kilku wieków wyrastała w sąsiedztwie innych kultur, wykorzystując z nich wiele składników, do tego stopnia, iż jej obraz bez „pożyczonych” komponentów byłby niepełny i nieprawdziwy. Rozprawę niniejszą kończy podsumowanie wcześniejszych analiz i rozważań, prowadzące w stronę stwierdzenia, że „dzieciństwo po Jałcie” w twórczości czterech wymienionych pisarzy odgrywa rolę szczególną. Jest inspiracją dla każdego z nich, pisanie o nim jest sposobem na przywracanie pamięci o dawnej przeszłości miasta oraz (roz)poznanie i oswojenie nowego obcego miejsca. Sposób przedstawiania i opisania „dzieciństwa po Jałcie” zmierza w stronę autorskiej kreacji oraz mityzacji przestrzeni „małej ojczyzny”, tworzenia „nowego mitu”, który, jako miejsce utracone na zawsze staje się także przestrzenią symboliczną, w którą wpisane zostają wydarzenia, stanowiące „ilustrację” dla rozważań na temat dylematów (duchowych, światopoglądowych, teologicznych itp.) współczesnego człowieka, składających się na tzw. autobiografię duchową autorów.
Stanisława Vincenza i Jerzego Stempowskiego narracja o „Kresach”
(Uniwersytet Rzeszowski, 2023-11-17) Szot-Słota, Paulina
Praca stanowi próbę umiejscowienie opowieści Stanisława Vincenza („Homera Huculszczyzny”) i Jerzego Stempowskiego („nieśpiesznego przechodnia”) w dyskursach interpretacyjnych uwidaczniających się w literaturoznawstwie poświęconym terenom kresowym. Analizie został poddany sposób, w jaki obaj pisarze reinterpretują swoje doświadczenia związanych z „Kresami” i dokonują reprezentacji tamtej rzeczywistości. Zamierzenie to jest szczególnie istotne, gdyż ich sytuacja emigracyjna rzuca nowe światło na postrzeganie tejże rzeczywistości. Niniejsza praca skupia się na narracyjnej i antropologicznej perspektywie tekstów napisanych przez spadkobierców polskiej liberalnej inteligencji. Pierwsza determinuje sposób rozumienia i przedstawienia faktów, druga uwzględnia konteksty kulturowe i społeczne. Rozprawa doktorska, poza wstępem i zakończeniem, składa się z następujących rozdziałów: I. Typologia dyskursów literatury kresowej; II. Literatura kresowa jako literatura quasi-emigracyjna; III. Z perspektywy „Homera Huculszczyzny; IV. W ujęciu nieśpiesznego przechodnia.