Celem niniejszej pracy jest lingwistyczna analiza toczonej głównie w prasie polemiki na temat etnogenezy Słowian. Głównymi aktorami tego dyskursu są archeolodzy – Bolko von Richthofen i Józef Kostrzewski. Bazę analiz stanowi korpus tekstów polskich i niemieckich składający się z 42 artykułów. Temat naukowy stał się tu areną walki politycznej o prawa do terenów na wschód od Odry. Zestaw tych tekstów stanowi przykład dyskursu, tj. splotu tekstów, powiązanych ze sobą tematycznie, stojących ze sobą i dyskursem w złożonej relacji i wykazujących wzajemne odniesienia. Teksty odnoszą się do siebie nawzajem poprzez liczne cytaty, parafrazy, odwołania w tekście i w przypisach. W część I pracy wiele miejsca poświęcono samemu dyskursowi, jego historii, polisemii znaczeniowej oraz recepcji tego pojęcia na gruncie językoznawstwa germanistycznego. W części II została przedstawiona metodologia, będąca podstawą niniejszych analiz oraz przedmiot sporu między naukowcami polskimi i niemieckimi. Rozdział ten dopełnia charakterystyka tekstów stanowiących materiał językowy korpusu. W części III scharakteryzowano poszczególne poziomy analizy dyskursu, począwszy od poziomu transtekstualnego, poprzez aktorów dyskursu, do poziomu analizy wewnątrztekstowej. Jako baza analityczna przyjęty został wielopoziomowy model analizy dyskursu DIMEAN, z którego do analiz wybrane zostały kategorie najlepiej charakteryzujące badany dyskurs. Analizy dały nie tylko wgląd w językowy obraz pewnego wycinka rzeczywistości, ówczesne wzorce dyskusji, ale także w historię dyscypliny i sposób uprawiania nauki w tamtych mocno naznaczonych przez politykę czasach.

The aim of this work is a linguistic analysis of the polemic about the Slavic ethnogenesis taking place mainly in press releases. The main actors were two archaeologist Bolko von Richthofen and Józef Kostrzewski. The basis of analysis is the corpus of Polish and German texts consisting of 42 copies. The subject of science here became the arena of political struggle for the rights to the areas east of the Odra River. A set of these texts is an example of discourse, i.e. a combination of texts, thematically related, standing in a complex relationship and showing mutual references. Its texts referring to each other through numerous quotes, paraphrases, references in the text and footnotes. In the theoretical part of the work a lot of space was devoted to the discourse itself, its history, the polysemy of the meaning, as well as the reception of this concept on the basis of German linguistics. The second part presents the methodology that served as the basis for this analysis, as well as a brief outline of the subject of the dispute between Polish and German scientists and a description of the corpus. In the analytical part particular levels of discourse analysis were characterized, starting from the transtekstual level, through the actors of discourse, to the level of in-text analysis. The multi-level model of discourse analysis DIMEAN was adopted as the analytical database, from which the categories best characterizing the studied discourse were selected for analysis. The study gives insight not only into contemporary discussion patterns, polemics, but also into the history of the discipline and the way of doing science in those times heavily marked by politics.