Stosunki polsko- ukraińskie w latach 1989- 2005 w świetle polskiej publicystyki

U podstaw powstania rozprawy leżało przybliżenie wzajemnych relacji pomiędzy Polską a Ukrainą i opisanie ich stosunków w formie całościowej. Przedstawiając wszystkie ważne wydarzenia jakie miały miejsce w różnych dziedzinach wzajemnych kontaktów w latach 1989 2005. Do tej pory nikt jeszcze nie zdecydował się na opisanie obrazu obu narodów w polskiej publicystyce w wymienionych latach. Olbrzymia ilośd materiałów źródłowych bez wątpienia odstręczała badaczy od próby napisania pracy naukowej poświęconej tej kwestii. Temat ten wywołuje wiele kontrowersji i emocji, najczęściej o charakterze negatywnym. Szczególnym utrudnieniem dla badacza, był nieodległy czas historyczny jaki został zaprezentowany w tej pracy, co powodowało, że wiele osób nie potrafi podejść do omawianego okresu z odpowiednim dla historyka dystansem. Podstawową bazą źródłową do opracowania niniejszej pracy stała się prasa codzienna. W ciągu omawianego w pracy okresu sporo z tytułów „zniknęło” z rynku wydawniczego a wiele nowych zajęło ich miejsce. Sytuacja taka występowała głównie na początku lat 90- tych. W tamtym okresie ulegały likwidacji liczne czasopisma wydawane w czasach Polski Ludowej przez organy państwowe np.: „Odrodzenie”, „Trybuna Ludu”. Na ich miejsce powstawały pisma założone przez prywatny kapitał. Głównym celem pracy była próba zbadania stosunków polsko- ukraińskich w latach 1989- 2005 na podstawie ogólnokrajowej publicystyki. W szczególności starałem się znaleźć odpowiedzi na główny problem pracy: „w jaki sposób polska publicystyka wpływała na polskie społeczeństwo”, wliczając odpowiedzi na następujące pytania: 1. Jakie są przyczyny wzajemnych konfliktów oraz próby ich rozwiązania na przestrzeni wieków ? 2. Jaki obraz sąsiada istniał w społeczeństwach Polski i Ukrainy ? 3. Czy była możliwość stworzenia nowoczesnych narodów sąsiadujących pokojowo ? 4. Jakie możliwości rozwoju posiadały mniejszości narodowe na Ukrainie i w Polsce ? 5. Jaką rolę w osiąganiu porozumienia pomiędzy obu narodami odegrały czynniki polityczne, religijne, społeczne ? 6. Jaka jest możliwość przeprowadzenia zmian politycznych, które umożliwiłyby „wejście” Ukrainy do Europy ? Analizując wzajemne stosunki obu narodów należy zadać pytanie czy mogłyby one przebiec w sposób odmienny niż w rzeczywistości miało to miejsce? Odpowiedź niestety jest negatywna. Nawet kiedy oba narody dążyły do porozumienia, co niestety miało miejsce bardzo rzadko interweniowały państwa ościenne. Sytuację taką mogliśmy zaobserwować już w czasach powstania Chmielnickiego, w czasie którego konflikt pomiędzy Kozakami a Polską wykorzystała Rosja, zajmując olbrzymie połacie ziem ruskich. W czasie II wojny światowej wpływ na wzajemne relacje polsko- ukraińskie wywierały nazistowskie Niemcy. Nic nie uległo zmianie w latach 90- tych i na początku XXI wieku. Rosja bardzo szybko powróciła do imperialnej polityki nie godząc się z utratą wpływów na terenie Ukrainy. Polska publicystyka bardzo często interesowała się konfliktami pomiędzy oboma narodami. Wielu autorów skupiało się przede wszystkim na historii. Rzeź na Wołyniu lub Akcja Wisła były motywem przewodnim wielu publikacji. Omawiając rzeczywistość wskazywali oni bariery jakie występowała w obu krajach, bardzo często wyolbrzymiając incydenty o charakterze lokalnym do wagi spraw międzynarodowych.

The basis for this dissertation was presenting the mutual relations between Poland and Ukraine and describing them in an overall form. Presenting all the major events which took place in different areas of mutual contacts in the years 1989-2005. So far no one has decided to present a picture of both nations in the Polish journalism in the aforementioned period. A massive amount of source material has undoubtedly discouraged scholars from attempting to write a dissertation dealing with this issue. This subject has been surrounded by much controversy and emotions, mostly negative ones. A particular difficultly for the researcher was a short period of time which was presented in this work, which means that many people lack a proper distance to the subject, which is expected from a historian. The main source for the following work was daily press. During the period concerned, many titles have „disappeared” from the market while new ones took their place. This situation was common mostly in the early nineties. It that time, many government-printed magazines from Polish People's Republic were discontinued, e.g. „Odrodzenie” or „Trybuna Ludu”. They were replaced by private-owned magazines. The main objective of the work to investigate the Polish-Ukrainian relations between 1989-2005 as pictured by nationwide press. In particular, I was trying to find answer to the main thesis of the dissertation: „in what way did the Polish press influence the Polish society”, including the answers to the following questions: 1. What are the reasons for mutual conflicts and how were they resolved over the centuries? 2. What image of the neighboring country existed in the Polish and Ukrainian societies? 3. Was it possible to create peacefully coexisting, modern nations? 4. What chances for development did ethnic minorities have in Poland and Ukraine? 5. What role in reaching a consensus between both nations did political, religious and social factors play? 6. What is the possibility of conducting political changes which would allow Ukraine to „join” Europe? While analyzing the mutual relations of both nations, a question needs to be asked whether or not would it be possible for them to have happened differently that they actually did. The answer is, unfortunately negative. Even when both nations attempted to reach a consensus, which unfortunately happened very rarely, foreign countries interfered. Such situation could be observed already during the Khmelnytsky Uprising, during which a conflict between Cossacks and Poles was exploited by Russia, which took over vast areas of Ruthenian lands. During WWII Nazi Germany influenced Polish-Ukrainian relations. Nothing changed in the 90s and at the beginning of the XXI century. Russia, very quickly, returned to its imperial policy, not coming to terms with its loss of influence over the Ukrainian territory. Polish press was strongly interested in conflicts between both nations. Many authors focused mostly on historical affairs. The Volhynian Slaughter or Operation Vistula wer a leitmotif of many publications. While describing the reality, they pointed out the barriers which were present in both countries, very often exaggerating local incidents to an international scale.