The aim of the article is to compare the results of Belarus and Poland’s post-Communist transformation and to indicate the reasons for the two different paths followed. We hypothesize that both the historically shaped differences in mental models and strong ties with international protectors of these countries were the main elements that determined the paths of the transformations. We also try to highlight the main differences in the mentality and the contemporary institutional matrix of the two countries. We modify the matrix by adding a new element – an external protector – which is critical, especially regarding these two countries. We use the tools and methods of new institutional economics in our analyses.

Celem artykułu jest porównanie i ocena rezultatów białoruskiej i polskiej transformacji systemowej. Autorzy pragną wskazać przyczyny dwóch różnych ścieżek zmian, jakie obrały te dwa kraje po upadku komunizmu. Stawiamy hipotezę, że zarówno historycznie ukształtowane różnice w mentalności, jak i silne powiązania oraz zależność od zewnętrznych protektorów stanowiły główne elementy determinujące kierunek transformacji. Oprócz analizy historycznej zmian transformacyjnych pokazujemy różnice w mentalności współczesnych Białorusinów i Polaków oraz prezentujemy aktualne matryce instytucjonalne obu krajów. Matryce te zostały zmodyfikowane poprzez dodanie nowego komponentu – „zewnętrznego protektora” – niezwykle ważnego, szczególnie jeśli chodzi o przypadek analizowanych krajów. W swoich analizach autorzy wykorzystują narzędzia i metody nowej ekonomii instytucjonalnej.