Efekt wypierania w gospodarce otwartej

Zgodnie z teorią ekonomii efekt wypierania wydatków prywatnych przez wydatki publiczne nie występuje w gospodarce otwartej. Dotychczas w literaturze pojawiały się sugestie, że ewentualny wpływ ekspansji fiskalnej może wypierać eksport netto. Celem artykułu jest wskazanie niezauważanego dotychczas kanału oddziaływania wydatków budżetowych i kreowania długu publicznego na krajowe inwestycje prywatne. Mechanizm postulowanego efektu wypierania opiera się na kanale rentowności krajowych projektów inwestycyjnych, która to rentowność jest pod silnym wpływem kursu walutowego. Wskazywana zależność przyczynowo-skutkowa składa się z następujących elementów: (1) nadmierne wydatki budżetowe pokrywane są emisją skarbowych papierów wartościowych, (2) dług publiczny utrzymywany jest w dużej części przez inwestorów zagranicznych, co pozwala na zrównanie ex post I i S i utrzymanie niezmienionej krajowej stopy procentowej, (3) napływ kapitału zagranicznego aprecjonuje walutę krajową, (4) obniża się rentowność działalności krajowej, (5) przy niezmienionej stopie procentowej i obniżającej się rentowności projektów inwestycyjnych gospodarka narodowa doświadcza niższych nakładów inwestycyjnych, (6) prywatne oszczędności krajowe są eksportowane w poszukiwaniu wyższych stóp zwrotu. Tak postrzegany efekt wypierania krajowych inwestycji prywatnych jest obecny w Polsce. Dotychczas podobny mechanizm wystąpił w Japonii, która od 1990 roku boryka się ze stagnacją gospodarczą. Liczne analogie warunków w obu przypadkach pozwalają na wysunięcie hipotezy o negatywnym wpływie odpływu prywatnych oszczędności z gospodarki narodowej.

According to the theory of economics, the crowding-out effect of private investment by the public spending is not present in a small open economy framework. The literature so far suggests that there might be a crowding-out effect of fiscal expansion in regard to net exports. The aim of this paper is to present an imperceptible (so far) propagation mechanism of public spending and public debt creation on private domestic investment. The mechanism is based on the channel of profitability of domestic investment projects. This profitability is under significant influence of the exchange rate. The postulated cause-consequence relationship is as follows: (1) excessive public spending is financed by issuing public debt, (2) public debt is hold by foreign investors, which is why ex post interest rate is not affected and I=S, (3) inflow of foreign capital to finance public debt appreciates domestic currency, (4) profitability of domestic business decreases, (5) lower profitability of investment projects with the same level of interest rates leads to lower investment endowments, (6) domestic private savings are exported in a search for higher rates of return. The crowding-out effect perceived in the presented way is present in Poland. Hitherto similar pattern of actions was observed in Japan from 1990, which is suffering a long-lasting stagnation. Many similarities of these two cases (Poland, Japan) allow for a suggestion that there may be a negative influence for the domestic economy due to the private savings outflow.