Konflikt Arabii Saudyjskiej z Jordanią (1990–1991) i Katarem (2014–2021). Specyfika monarchii arabskich

Półwysep Arabski to ostatnie na globie miejsce, gdzie dominują politycznie monarchie absolutne lub zbliżone de facto do tego typu ustrojowego. Powstał tam system polityczny, w którym dominuje Arabia Saudyjska, a w cieniu tego królestwa istnieją monarchie w Jordanii, Kuwejcie, Katarze, Bahrajnie, Omanie oraz w Zjednoczonych Emiratach Arabskich (ZEA), które same są federacją sześciu drobnych monarchii. W okresie zimnej wojny państwa te zmuszone były działać solidarnie wobec zagrożenia ze strony proradzieckich republik arabskich takich jak np. Egipt. Jednak rody sprawujące władzę w tych państwach mają często wielowiekową tradycję sporów i konfliktów. Nawet współcześnie możliwe jest gwałtowne odnowienie się tych konfliktów. Tekst ten przedstawia dwa takie spory. Pierwszy to rywalizacja między Saudami i Haszymidami. Skutkował on w latach 1990–1991 gwałtownym zerwaniem wszelkiej współpracy między Arabią Saudyjską a Jordanią. Podobny spór dotyczy Saudów i rodu Al-Thani, czego wynikiem był ostry konflikt polityczny Rijadu z Katarem w latach 2014–2020. Te dwa konflikty obrazują gwałtowną zmienność w relacjach między arabskimi monarchiami. Wskazują na hegemonistyczne dążenia Rijadu, ale również na silny opór części rodów monarszych przeciw tym uproszczeniom oraz na potencjał destabilizacji tkwiący w tych relacjach.

The Arabian Peninsula is the last place on Earth dominated by absolutist monarchies or systems that are, in fact, similar. There evolved a political system dominated by Saudi Arabia and in the shadow of that kingdom there are monarchies in Jordan, Kuwait, Qatar, Bahrain, Oman, and the United Arab Emirates (UAE), which is a federation of several smaller monarchies. In the Cold War, all these states were forced to act jointly to assuage the threat posed by the post-Soviet Arab republics, such as Egypt. However, select common goals notwithstanding, the houses exercising the power in these states have for centuries been involved in conflicts and disputes. Even nowadays it is possible for these conflicts to revive. The article discusses two such disputes, the first one being the rivalry between the Saudis and the Hashemites. In 1990–1991, it resulted in the abrupt severance of all collaboration between Saudi Arabia and Jordan. A similar dispute concerns the House of Saud and the House of Al-Thani, the result of which was a severe political conflict of Riyadh with Qatar in 2014–2020. These two conflicts reflect sudden variability of relations between Arab monarchies: as such, they indicate hegemonic ambitions of Riyadh, but also strong resistance of some of the royal families against these claims, and the potentiality of destabilisation inherent in these relations.