Harmonizacja podatków pośrednich zapoczątkowała ujednolicenie systemów podatkowych krajów członkowskich i stała się zasadniczym elementem przemian gospodarczych. Rozpoczęte w Polsce po 1989 r. przemiany ustrojowe, dotyczące również systemu podatkowego, zakończyły trwający od 1950 r. podział gospodarki na jednostki gospodarki uspołecznionej i nieuspołecznionej, ponadto chęć członkostwa Polski w strukturach Unii Europejskiej nakładała na polskie ustawodawstwo wymóg dostosowania polskiego systemu podatkowego do standardów unijnych. Podstawę traktatową polityki podatkowej Unii Europejskiej stanowią przepisy artykułów 90–93 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE). Wybór do harmonizacji w pierwszej kolejności podatków pośrednich nie był przypadkowy, biorąc pod uwagę ich znaczenie w kształtowaniu warunków rynkowych oraz istotny wpływ na strukturę wpływów podatkowych do budżetu państwa. Główną przesłanką harmonizacji podatków pośrednich jest takie skonstruowanie systemu opodatkowania, aby uniknąć podwójnego opodatkowania czy też jego braku, jak również zakłócenia konkurencji. Niezależnie jednak od tego czy w danym obszarze funkcjonują przepisy wtórnego prawa wspólnotowego, systemy podatkowe państw członkowskich i umowy podatkowe nie mogą naruszać postanowień Traktatu dotyczących m.in. swobodnego świadczenia usług. Celem niniejszego artykułu jest analiza procesu harmonizacji podatku akcyzowego (wybrane aspekty) – jako jednego z podatków pośrednich – ze szczególnym uwzględnieniem zmian dostosowawczych w tym zakresie. Należy podkreślić, że problematyka podatków i ich harmonizacja ma duże znaczenie dla funkcjonowania Unii Europejskiej; są one bowiem podstawowym źródłem dochodów budżetowych krajów członkowskich, a zarazem samej Unii, jak również stanowią istotny element w funkcjonowaniu jednolitego rynku wewnętrznego we Wspólnocie.

Harmonization of indirect taxes launched the unification of the tax systems in the Member States and has become an essential element of economic transformation. Political changes started in Poland after 1989 and concerning the tax system, completed ongoing since 1950, division of the economy into units of the socialized and non-socialized economy, moreover the desire of Polish membership into the European Union structures imposed the requirement of adjusting the Polish tax system of Polish legislation to EU standards. Articles 90–93 of the Treaty establishing the European Community (TEC) are the basis of the tax treaty policy of the European Union. Choosing to harmonize firstly the indirect taxes was not accidental, taking into account their importance in shaping the market conditions and significant impact on the structure of tax revenues to the state budget. The main premise of the harmonization of indirect taxes is the construction of such taxation system in order to avoid double taxation or its lack, as well as distortions of competition. Regardless of whether a secondary Community law is obliged in a given area, Member States' tax systems and tax treaties cannot violate the provisions of the Treaty concerning, among others, freedom to provide services. The purpose of this article is to analyze the process of harmonization of excise tax (some aspects), as one of the indirect taxes, with particular emphasis on adaptive changes in this regard. It should be underlined that the issue of taxes and their harmonization is important for the functioning of the European Union, since they are the primary source of budget revenue of the Member States, and also of the EU, as well as an important element in the functioning of the uniform market within the Community.