Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 38(2)/2014
URI dla tej Kolekcjihttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/6465
Przeglądaj
Ostatnio nadesłane materiały
Pozycja Współczesne wyzwania i zagrożenia rozwoju obszarów wiejskich Pomorza(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Czapiewska, GabrielaZmiany, jakie zachodzą na obszarach wiejskich były i są wypadkową wielu procesów, zarówno gospodarczych, społecznych, jak i politycznych oraz kulturowych. Celem niniejszego artykułu była identyfikacja współczesnych wyzwań, a także zagrożeń dla rozwoju obszarów wiejskich województwa pomorskiego. Podstawowym warunkiem ich rozwoju jest wzrost różnorodności, głównie poprzez wzbogacanie struktury funkcji społeczno-gospodarczych. Na badanym terenie rolnictwo i leśnictwo odgrywają istotną rolę w życiu społeczności wsi i stanowią podstawę zarządzania zasobami naturalnymi oraz zagospodarowania krajobrazu wiejskiego. Wyzwaniem stojącym przed rolnictwem Pomorza w perspektywie długookresowej będzie budowanie silnej pozycji konkurencyjnej, poprzez wysoką jakość produktów rolnych. Obszary wiejskie Pomorza zmieniają swój charakter. Z rolniczej przestrzeni produkcyjnej stają się wielofunkcyjną przestrzenią konsumpcji. Istotny wpływ na zmianę obrazu wsi i rolnictwa będą miały trzy czynniki: aspekt wykorzystania uwarunkowań przyrodniczych, jakimi dysponuje badany region dla rozwoju obszarów wiejskich, czynnik demograficzno-osadniczy oraz kwestia polityki gospodarczej, a przede wszystkim wpływu „nowej” Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej (2014–2020) na rozwój wsi. Głównym stymulatorem rozwoju rolnictwa i przemian na pomorskiej wsi będzie w przyszłości produkcja surowców energetycznych, a na obszarach nadmorskich – turystyka wiejska i agroturystyka.Pozycja Znaczenie spółdzielni telekomunikacyjnej w rozwoju środowisk wiejskich woj. podkarpackiego na przykładzie Spółdzielni Telekomunikacyjnej „WIST” w Łące(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Kawa, Marta; Grzybek, MariaZa siłę przyczyniającą się do rozwoju lokalnego uważa się przedsiębiorcze działania podejmowane przez daną społeczność lokalną. Typowym przykładem grupowego działanie są formy spółdzielcze. Spółdzielnia Telekomunikacyjna „WIST” w Łące świadczy usługi od 1991 roku jako jeden z pierwszych niezależnych operatorów telekomunikacyjnych w Polsce. Spółdzielnia zapewnia standardowe rozmowy abonamentowe, łącza szerokopasmowego dostępu do Internetu, dostęp do telewizji cyfrowej oraz usługi w zakresie budownictwa telekomunikacyjnego. Spółdzielnia zapewnia miejsca pracy dla lokalnej społeczności, swoim zasięgiem obejmuje siedem gmin woj. podkarpackiego, dociera ze swoją ofertą do kilkunastu tysięcy odbiorców, przez co przyczynia się do rozwoju regionu. Wpływa na integrację społeczną i efektywne wykorzystanie środków finansowych udziałowców. Spółdzielnie można wykorzystać do rozwiązywania wielu współczesnych problemów rozwojowych. Spółdzielnie są ważnym czynnikiem w procesie budowy społeczeństwa obywatelskiego, rozwoju międzyludzkich więzi. Inicjatywa wspólnoty lokalnej oraz sprzyjające warunki rozwoju usług telekomunikacyjnych na terenach wiejskich były czynnikiem prowadzącym do rozwoju spółdzielni. Jednak barierami rozwoju jest słaba siła nabywcza i ubóstwo regionu, w którym działa spółdzielnia. Odpowiadając na potrzeby rynku spółdzielnia stale się rozwija poszerzając zakres świadczonych usług.Pozycja Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania skuteczności komunikacji marketingowej w handlu detalicznym(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Dybka, SławomirWspółczesne firmy handlowe i produkcyjne działając na wysoce konkurencyjnym rynku aktywnie oddziałują na potencjalnych klientów. Oferty, które są przedmiotem transakcji rynkowych stanowią zestaw składający się z rdzenia oraz produktu poszerzonego, co odpowiada technologicznej części produktu i dodatkowej wykreowanej wartości. Przedsiębiorcy komunikując się z rynkiem mają do dyspozycji wiele narzędzi, ale wybór właściwego nie jest łatwy, a z uwagi na rachunek ekonomiczny wybór jest niezbędny. Przedsiębiorcy chcą koncentrować się na działaniach, które będą skuteczne i efektywne. Tymczasem może zdarzyć się, że część działań jest skuteczna, ale np. nieefektywna. Poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, co rozstrzyga o skuteczności i efektywności dotyka wielu zagadnień, w tym opinii konsumentów. Jeżeli rozpatrujemy np. działania dotyczące problemów z zakresu polityki asortymentowej, cenowej czy działań promocyjnych to okazuje się, że klient rozstrzyga o ich akceptacji, co ma przełożenie na zakup, jego wielkość, powtarzalność, częstotliwość. W artykule zwrócono uwagę na kwestię rozpoznania cech charakteryzujących nabywcę jako czynników, których analiza pozwala ocenić, czy działania podejmowane przez przedsiębiorców będą skuteczne i efektywne. W tym celu wykorzystano wyniki badań przeprowadzonych wśród konsumentów oraz przedsiębiorstw handlu detalicznego. Miały one na celu przedstawienie znaczenia działań marketingowych (komunikacji marketingowej) dla klienta oraz preferowanych przez klientów narzędzi promocji. Przedsiębiorcy biorący udział w badaniu określili, które cechy nabywców w ich opinii są istotne z punktu widzenia dokonania segmentacji rynku i dokonania wyboru w zakresie oferty, a także narzędzi promocyjnych – tak aby podejmowane działania były skuteczne i efektywne.Pozycja Dochód jako czynnik różnicujący zachowania konsumentów na rynku żywności (na przykładzie mieszkańców województwa podkarpackiego)(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Cyran, KazimierzO zachowaniach konsumentów na rynku produktów żywnościowych decyduje wiele czynników. Jednym z ważniejszych elementów kształtujących te zachowania są dochody nabywców. Stanowią one jedno z ważniejszych kryteriów oceny procesów społecznych i gospodarczych, a z ekonomicznego punktu widzenia jest to niewątpliwie kryterium najważniejsze. Dochody decydują bowiem o poziomie życia, ponieważ umożliwiają zakup dóbr i usług niezbędnych do zaspokojenia potrzeb konsumpcyjnych zarówno podstawowych, jak i wyższego rzędu. Wysokość dochodów pieniężnych określa zakres swobody konsumpcyjnej, zmuszając lub zachęcając do wyboru określonych potrzeb. Dochody są istotnym czynnikiem zachowań konsumentów, ponieważ kształtują się w sferze podziału, w związku z czym są czynnikiem pierwotnym w stosunku do pozostałych. Są też głównym, wymiernym, ilościowym czynnikiem, który określa popyt i konsumpcję, umożliwia ich analizę według cech różniących poszczególnych konsumentów. Poziom dochodów w dużym stopniu determinuje zachowania na rynku żywności. Udział wydatków na żywność w ogólnej sumie pieniędzy przeznaczonych na zakupy w grupie przebadanych gospodarstw domowych województwa podkarpackiego jest bardzo zróżnicowany. Największą część rozporządzalnego dochodu na zakup żywności przeznaczają konsumenci o najniższych dochodach. Reprezentanci najniższej grupy dochodowej w swoich decyzjach wykazują najwyższą rozwagę związaną z gospodarowaniem posiadanym budżetem. Przejawia się to w uwzględnianiu cen produktów żywnościowych jako jednego z czynników decydujących o możliwościach nabywczych. Konsumenci o niskich dochodach w swoich decyzjach kierują się również możliwościami skorzystania z nadarzających się promocji cenowych.Pozycja Konsumpcja a wzrost gospodarczy w Polsce. W cieniu globalnego kryzysu gospodarczego(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Śleszyńska-Świderska, AnnaGłównym celem niniejszego artykułu jest zbadanie współzależności pomiędzy konsumpcją a wzrostem gospodarczym w świetle globalnego kryzysu gospodarczego. Okres analizy obejmuje generalnie lata 2005–2012. W niektórych sytuacjach okres badania obejmuje także kilka lat przed rokiem 2005. Tam gdzie było to możliwe wykorzystano również dane z pierwszych kwartałów roku 2013. Aczkolwiek badaną kwestię z wykorzystaniem wskaźników makroekonomicznych analizować można w dłuższym okresie, na przykład od roku 1995, co daje praktycznie dwa cykle gospodarcze, to jednak zamierzeniem autora nie jest analiza współzależności pomiędzy konsumpcją i wzrostem gospodarczym w ogóle, ale właśnie w warunkach globalnego kryzysu gospodarczego. Realizacja tego celu jest możliwa dzięki osiągnięciu celów cząstkowych, którymi są: analiza kształtowania się wzrostu gospodarczego i konsumpcji w Polsce w latach 2005–2012 oraz zbadanie ich korelacji w latach 2006–2012. W badaniu wykorzystano studia literaturowe, analizę statystyczną i metodę dedukcji. Ostatnie kilka lat w Polsce, poczynając od roku 2007, to okres turbulencji gospodarczych będących konsekwencją trwającego kryzysu gospodarczego na świecie. Dynamika wzrostu gospodarczego w tym czasie słabnie, co znajduje wyraz m.in. w zmianach konsumpcji. Pomimo że konsumpcja ulega ograniczeniu, nie pogłębia się istotnie istniejące już i tak jej zróżnicowanie. Uwidacznia to analiza konsumpcji w poszczególnych grupach społeczno-ekonomicznych gospodarstw domowych oraz w ujęciu przestrzennym. Wynika z niej, że pomiędzy poszczególnymi grupami gospodarstw domowych i województwami w Polsce występują znaczne różnice w tym zakresie. Chociaż w warunkach stabilności gospodarczej wzrost gospodarczy niezaprzeczalnie pozytywnie i z dużą siłą wpływa na wzrost konsumpcji, to jednak w warunkach kryzysu, spowolniony, aczkolwiek dodatni wzrost gospodarczy nie przekłada się na wzrost wydatków konsumpcyjnych.Pozycja Les effets et l’impact de la crise financière sur le marché financier et de banques polonaises(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Kamba-Kibatshi, MarcelDepuis le début de l'éclatement de la crise financière, il a été remarqué que, presque toutes les agences filiales des banques étrangères fonctionnant en Pologne étaient et jusque là sont encore stables et en bonnes conditions économiques que leurs propres centrales qui sont en difficultés financières et économiques. Pour cela il est à noter que cette situation a été rendu possible grâce à la haute efficacité financière et, avant tout le développement et l’expansion du secteur bancaire en Pologne. La plupart des économistes croient que la crise financière ne met pas en danger et ne menace pas directement l'économie polonaise, au moins dans les prochains mois. Récemment, une discussion sur les effets et l’ l'impact de la crise mondiale pour le secteur financier en Pologne a été renforcée. Aujourd’hui le secteur financier polonais dans toute la région est considéré comme le plus resistant par rapport à toutes ces turbulances financières et économiques surtout quand on observe la situation économiques non stable dans des pays voisins à la Pologne. Donc même s'il y a des actifs douteux, c’est-à-dire leurs effets sur le marché seraient négligeables. En outre, la société polonaise n'est pas tellement riche et n’est pas habituée à vivre à crédit, pour être excessivement endetter. Le facteur le plus important, cependant, s'est avéré être une supervision de la bonne qualité des banques, qui, malgré la domination du capital étranger dans la propriété des biens sont soumises à des réglementations nationales. Les prévisions macroéconomiques pour la Pologne pour un certain temps, ont montré du ralentissement de la croissance du PIB. Pendant la période de deux ans le ralentissement qui n’était pas signifiant se fondait sur la diminution de la croissance économique de plus de 6,4% et était une cause importante pour mener à la poursuite des bonnes perspectives de demande intérieure, consommation et investissement, toujours solide croissance des exportations et les avantages de la présence dans l'Union européenne.Pozycja Miejsce przedsiębiorstw z kapitałem zagranicznym w gospodarce polskiej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Puchalska, KatarzynaCelem niniejszego opracowania jest zaprezentowanie zmian w przepływach kapitałowych w postaci BIZ w Polsce oraz wskazanie na zmiany zachodzące w działalności przedsiębiorstw z kapitałem zagranicznym w polskiej gospodarce. Ukazano główne koncepcje teoretyczne przepływów BIZ oraz analizę sytuacji bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce. Następnie zaprezentowano zmiany w działalności spółek z kapitałem zagranicznym, jakie nastąpiły w Polsce na przestrzeni ostatnich lat. Jak, zauważono, liczba przedsiębiorstw z kapitałem zagranicznym w 2011 r. w porównaniu do 2006 r. wzrosła ponad trzykrotnie. W tej grupie dominowały podmioty małe, tj. zatrudniające do 9 osób. Analiza struktury działalności podmiotów z kapitałem zagranicznym pokazuje znaczącą przewagę podmiotów w grupie handel i naprawa pojazdów samochodowych oraz przemysłu. Ważną informacją jest to, że większość tych podmiotów to inwestycje od podstaw (greenfield), czyli najbardziej pożądana forma zagranicznych inwestycji bezpośrednich. Firmy z kapitałem zagranicznym odgrywają również ważną rolę w polskim handlu zagranicznym. Są to przede wszystkim firmy z branży motoryzacyjnej oraz producenci RTV i AGD. W 2011 roku podmiotów importujących było 11 419, a wartość ich importu wyniosła 370 310,4 mln zł. W opracowaniu wykorzystano głównie ogólnodostępne dane GUS EUROSTAT oraz Raport o stanie gospodarki „Polska 2012”. Oceniając przedsiębiorstwa z kapitałem zagranicznym zwrócono uwagę głównie na strukturę zatrudnienia, liczbę podmiotów, ich wielkość, skale ponoszonych nakładów, czy osiągany przychód oraz wartość obrotów z zagranicą.Pozycja Produktywność pracy i wolnorynkowy kurs walutowy a rozwój ekonomiczny Ukrainy(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Renkas, JurijCelem artykułu jest przedstawienie metody stosowania wskaźnika produktywności pracy Q do rozwiązania ważnego problemu, jakim jest prawidłowa ocena kursu walutowego. Badania wykazują, że obecny kurs hrywny do USD w gospodarce Ukrainy jest zawyżony prawie trzykrotnie, co powoduje, że kapitał zagraniczny ma prawie trzykrotnie tańsze warunki do nabycia dóbr. Teoria wskaźnika produktywności pracy Q i opracowana na jej podstawie metoda szacowania kursu walutowego zapobiegają występowaniu takich nierówności i tworzą warunki dla bardziej godziwej wymiany międzynarodowej. Pokazano również zastosowanie wskaźnika Q przy analizie poziomu rozwoju poszczególnych państw, co z kolei umożliwia budowanie ich rankingów. Na Ukrainie wskaźnik produktywności pracy Q spada w ciągu ostatnich kilku lat. Oznacza to, że z każdym rokiem na jedną hrywnę kosztów pracy przypada mniejsza ilość realnego PKB. Jest to bardzo niekorzystna tendencja, która wskazuje na potrzebę realizacji pilnych działań skierowanych na zmianę polityki gospodarczej kraju.Pozycja Budowanie odpowiedzialności i integralności zespołu przez zwiększanie partycypacji pracowników w celach i zadaniach organizacji(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Pawlak, JustynaCelem niniejszego artykułu jest omówienie problematyki zależności pomiędzy poczuciem podmiotowości i partycypacji a funkcjonowaniem zespołu w organizacji. Poprzez analizę literatury i badań autorka prezentuje, w jaki sposób zwiększenie poczucia podmiotowości i partycypacji pracowników w sprawach dotyczących organizacji, może wpływać na wzrost odpowiedzialności i integralności tworzonego przez nich teamu, co w efekcie przekładać się będzie na jakość uzyskanego wyniku oraz zintegrowanie rozwoju organizacji i pracowników. Każdy zespół pracujących razem ludzi podlega określonym etapom rozwoju oraz tendencjom, które wpływają na jego spójność i efektywność, a takie zarządzanie, które oprócz wydajności, zwiększa również jego integralność i odpowiedzialność jest celem wielu managerów. Jednym ze sposobów zarządzania, który temu sprzyja jest zarządzanie przez partycypację. Kładąc nacisk na podmiotowość pracownika, jego sprawczość i zdolność do działania, a nie tylko reagowania, wzmacnia ono zaangażowanie i gotowość do dojrzałej współpracy. Pozwala też zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia negatywnych skutków pracy zespołowej, takich jak np. myślenie grupowe. Stylem zarządzania, który już w swoim założeniu kładzie nacisk na podmiotowość jest Total Participation Management, którego celem jest zbudowanie organizacji, której systemy będą pozwalały pracownikowi na pełne uczestnictwo we wszystkich aspektach jej działalności. Jest to styl bardzo wymagający zarówno w odniesieniu do szeregowych pracowników, jak i do kadry managerskiej, jednak organizacje tak zarządzane często uzyskują przewagę konkurencyjną w zakresie wyników finansowych, a także w zakresie bycia atrakcyjnym miejscem pracy, przyciągającym specjalistów, wspierających potencjał firmy.Pozycja Ekonomiczne znaczenie pracy w perspektywie historycznej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Mrówka, AnitaWspólna praca, której bezpośrednim dążeniem jest uzyskanie przez społeczność zwielokrotnionego efektu, będącego wynikiem wspólnie podjętego działania i indywidualnej specjalizacji poszczególnych jej uczestników, stanowi niebagatelny czynnik umożliwiający zarówno przetrwanie, jak i rozwój. Wyobrażenie pracy przejawia się w wielu dziedzinach nauki i jest szeroko definiowane. Temat powziętego referatu skupia uwagę na rozumieniu pracy u zarania dziejów cywilizacji, kiedy to pomiar wartości wykonanej pracy stanowił niezbywalny element ówczesnego systemu ekonomicznego, a model rachunkowości pierwotnej sprowadzał się do zapisu wykonanej pracy poprzedzonego wcześniej dokonanym jej pomiarem, a ponadto do mierzenia kosztów wynikłych z pracy wraz z próbą szacowania wynagrodzenia według przyjętej uprzednio wartości pracy. Analiza, częściowych i niepełnych informacji o gospodarce, a także o rachunkowości, prowadzona przez archeologów i historyków na przestrzeni wielu dziesiątków lat w starożytnych miastach – państwach prowadzi do konkluzji, potwierdzającej istnienie gospodarki opartej na pracy już od początku cywilizacji, a niemal identyczne rozwiązania mają zastosowanie we współczesnych systemach płacowych. Kolejnym rozdziałem prezentowanego opracowania jest spojrzenie na pojęcie pracy w kontekście paradygmatu naukowego ze szczególnym wyartykułowaniem teorii wartości opartej na pracy twórców klasycznej ekonomii politycznej. Niebagatelną rolę w prezentowanym referacie odgrywa omówienie w ramach wprowadzenia perspektywy historycznej, która zapewnia poczucie orientacji we wcześniejszych wynikach badań i ułatwia zajęcie stanowiska wobec dawnych idei.Pozycja Ochrona projektów wynalazczych w ujęciu regionalnym(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Piekut, MarlenaCelem artykułu jest analiza wielkości rynku projektów wynalazczych w ujęciu regionalnym. Analiza dotyczy trzech projektów wynalazczych, tj. wynalazków, wzorów użytkowych i wzorów przemysłowych. Obiektem zainteresowania jest Polska w podziale administracyjnym oraz inne kraje europejskie. W pracy przeanalizowano liczbę zgłoszeń i udzielanych praw na wybrane projekty wynalazcze, uwzględniono tempo zmian tych wartości w latach 2004–2011 oraz rodzaje wnioskodawców. W odniesieniu do wzorów przemysłowych ograniczono się jedynie do podania ich liczby w poszczególnych latach, ze względu na brak danych dotyczących liczby wzorów w poszczególnych województwach. W dalszej części artykułu podjęto się interpretacji liczby udzielanych praw wyłącznych w różnych krajach europejskich. Wyliczono średnią liczbę patentów dla okresów 1995–2004 oraz 2005–2011. Województwami najaktywniejszymi w zakresie ochrony wynalazków i wzorów użytkowych okazały się: mazowieckie, śląskie, dolnośląskie, wielkopolskie i małopolskie, natomiast województwa podlaskie i lubuskie wykazały najmniejsze zaangażowanie w rejestrację nowych rozwiązań. We wszystkich województwach zaobserwowano dodatnią dynamikę wzrostu w liczbie zgłoszeń patentowych i udzielanych patentów, a w większości także w zgłoszeniach wzorów użytkowych. Spada natomiast z roku na rok liczba udzielanych praw ochronnych na wzory użytkowe. Na tle krajów europejskich Polska zajmuje środkowe pozycje w liczbie rejestrowanych projektów wynalazczych. Wśród krajów Europy Środkowo-Wschodniej wyróżniają się Estonia i Słowenia, natomiast prym w Europie wiodą kraje skandynawskie oraz Niemcy i Austria.Pozycja Tendencje rozwoju kapitału ludzkiego w Polsce przez pryzmat międzynarodowych porównań(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Wosiek, MałgorzataCelem opracowania jest analiza procesów rozwoju kapitału ludzkiego w Polsce na tle tendencji obserwowanych w latach 1995–2011 w krajach Europy Środkowo-Wschodniej oraz Azji Południowo-Wschodniej pod kątem, czy w tych gospodarkach zaznacza się spójność działań w rozwoju kapitału ludzkiego, poprzez równoczesną stymulację popytowej oraz podażowej strony gospodarki. Postawiono hipotezę, że w Polsce to przede wszystkim czynniki o charakterze popytowym ograniczają czerpanie korzyści płynących z procesów akumulacji kapitału ludzkiego, a które to korzyści ujawniają się m.in. poprzez zwiększanie konkurencyjności polskiej gospodarki na arenie międzynarodowej. Analizy pozwalają stwierdzić, że w krajach azjatyckich zaznacza się większa spójność działań w rozwoju kapitału ludzkiego – niż w gospodarkach wschodnioeuropejskich, w tym w Polsce – która wyraża się równoczesną stymulacją tych procesów za pomocą czynników popytowych oraz podażowych. Po drugie, przedstawione dane sugerują, że w Polsce (podobnie jak w innych krajach wschodnioeuropejskich) procesy akumulacji kapitału ludzkiego przebiegają niejako w oderwaniu od procesów modernizacji w sferze realnej i regulacji gospodarki, co skutkuje niewykorzystaniem wykwalifikowanych zasobów pracy. Przedstawione wnioski mogą stanowić argument przemawiający za prawdziwością postawionej hipotezy badawczej, ale nie stanowią wystarczającej podstawy do jej pełnej weryfikacji. W tym celu wiele zasygnalizowanych kwestii – zwłaszcza dotyczących aktywizacji popytowej strony gospodarki w rozwoju kapitału ludzkiego – powinno stanowić przedmiot dalszych, pogłębionych analiz.Pozycja Identyfikacja czynników ekonomicznych oddziałujących na dynamikę populacji ludzkiej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Kozioł, WojciechW artykule dokonano identyfikacji najważniejszych determinantów ekonomicznych wpływających na dynamikę kapitału ludzkiego. W pierwszej części przedstawiono alternatywny model pomiaru kapitału ludzkiego, jego strukturę oraz zasady opłacenia. Dalsza część pracy stanowi uszczegółowienie problematyki opłacenia kapitału ludzkiego z punktu widzenia nadrzędnej kwestii jaką stanowi stworzenie warunków do zachowania i zrównoważonego wzrostu kapitału ludzkiego. W trakcie analiz wykazano, że najważniejszymi czynnikami determinującymi dynamikę kapitału ludzkiego jest zapewnienie płacy godziwej drogą odpowiedniej polityki gospodarczej oraz odpowiednich instytucji rynku pracy. Ponadto, ważną kwestią jest konstrukcja odpowiedniego systemu ubezpieczeń społecznych i podatku dochodowego od płac. Badania wykazały, że jest możliwość ustalenia stawek w sposób umożliwiający skuteczne zabezpieczenie społeczne przy jednoczesnym zachowaniu możliwości pełnego odtworzenia wartości kapitału ludzkiego.Pozycja Systemy emerytalne w Dominikanie i Haiti: bogactwo i bieda na jednej wyspie(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Poteraj, JarosławNa wyspie Haiti w Wielkich Antylach położone są dwa zupełnie różne państwa – we wschodniej jej części bogata Republika Dominikany, a w zachodniej ubogie Haiti. Olbrzymie zróżnicowanie gospodarcze tych dwóch sąsiadujących ze sobą krajów było inspiracją do porównania systemów emerytalnych funkcjonujących w tych państwach. Celem badawczym pracy jest analiza porównawcza historycznych i aktualnych rozwiązań w systemach emerytalnych Dominikany i Haiti. Autor stawia hipotezę o przenoszeniu stanu jakości gospodarki w badanych krajach na jakość ich systemów emerytalnych. Artykuł prezentowany jest w układzie: 1. Rozwój historyczny systemów emerytalnych, 2. Stan obecny systemów emerytalnych, 3. Podobieństwa i różnice oraz 4. Wyzwania i przewidywane zmiany w systemach emerytalnych. W podsumowaniu autor stwierdza, że system emerytalny w Dominikanie wydaje się wykorzystywać doświadczenia innych krajów Ameryki Łacińskiej, a jednocześnie pojawiły się w niej oryginalne rozwiązania, jak Fundusz Solidarności, Dyrekcja Informacji i Ochrony Uczestników oraz Zasób Zabezpieczenia Społecznego, świadczące o twórczym rozwoju wykorzystywanych doświadczeń innych krajów. System emerytalny w Haiti stanowi kuriozalny w skali światowej przykład bałaganu w bałaganiarskim kraju, gdzie permanentny niedobór charakteryzuje całe życie gospodarcze, a stan ten w skumulowany sposób przenoszony jest na funkcjonowanie sytemu emerytalnego. Postawiona na wstępie hipoteza o przenoszeniu stanu jakości gospodarki w badanych krajach na jakość ich systemów emerytalnych uzyskała potwierdzenie.Pozycja Przekształcenia własnościowe w sektorze ochrony zdrowia – szansa czy zagrożenie dla województwa podkarpackiego?(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Rabiej, EwelinaW opracowaniu przeprowadzono analizę skutków ekonomicznych i prawnych przekształceń własnościowych podmiotów leczniczych, wynikających z zapisów ustawy z dnia 15.04.2011 r. o działalności leczniczej [DzU 2013.217], która weszła w życie w dniu 1 lipca 2011 r. oraz podjęto próbę ich oceny w aspekcie sytuacji finansowej jednostek ochrony zdrowia, gospodarki i dyscypliny finansowej samorządu województwa podkarpackiego oraz odpowiedzialności społecznej. Badania dowiodły, że proces przekształceń podmiotów leczniczych skutkuje licznymi konsekwencjami, a prawdopodobne odejście od formy samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, dominującego na dzień dzisiejszy, na rzecz spółek kapitałowych, jest ogromnym wyzwaniem i może okazać się dla podmiotów leczniczych, jednostek samorządu terytorialnego oraz społeczeństwa zarówno szansą, jak i zagrożeniem.Pozycja Powszechne zabezpieczenie zdrowotne w świetle koncepcji zrównoważonego rozwoju(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Hnatyszyn-Dzikowska, AnnaCelem artykułu jest wskazanie na powiązanie między nową koncepcją powszechnego zabezpieczenia zdrowotnego, kształtującego politykę zdrowotną państw wysoko rozwiniętych a zrównoważonym rozwojem gospodarczym. Główną zasadą koncepcji zrównoważonego rozwoju jest poszukiwanie i utrzymywanie równowagi w płaszczyźnie ekonomicznej, społecznej, przyrodniczej. Poprawa zdrowia społeczeństwa wzmacnia zrównoważony rozwój, a zrównoważony rozwój wpływa na poprawę zdrowia w cyklu wspartym przez efektywny system zdrowotny. W efekcie powstaje koncepcja modelu zrównoważonego rozwoju, w którym zdrowie spełnia rolę czynnika zapewniającego trwałość podejmowanych działań. Kierunkiem wzmacniającym skuteczność realizacji założonych celów jest spójność z koncepcją powszechnego zabezpieczenia zdrowotnego (PZZ). Permanentne reformy są cechą charakterystyczną systemów opieki zdrowotnej. Istotne jest, że w osiągnięciu postępów w realizacji celów systemu opieki zdrowotnej niezbędny jest cały zespół skoordynowanych działań, na które ukierunkowane jest PZZ. Na gruncie koncepcyjnym PZZ wskazuje na silne powiązanie z realizacją założeń zrównoważonego rozwoju gospodarczego i wymaga głębszych empirycznych badań na poziomie systemowym. W kontekście szeroko rozumianej poprawy dostępności do świadczeń medycznych wskazuje się na centralną rolę dążenia do efektywności (w rozumieniu maksymalizacji efektów przy istniejących zasobach, a nie wprowadzaniu ograniczeń kosztowych w systemie). Pełne osiągnięcie celów powszechnego zabezpieczenia zdrowotnego jest niemożliwe do osiągnięcia przez jakiekolwiek państwo, bez względu na poziom rozwoju. Jednakże PZZ determinuje poprawę równego dostępu do usług, jakość usług i ochronę finansową.Pozycja Dynamika regionalnych nierówności w zdrowiu w Polsce(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Łyszczarz, BłażejProblematyka nierówności w stanie zdrowia stanowi jeden z najważniejszych obszarów badań i działań w obszarze współczesnej polityki zdrowotnej. Istotność problematyki nierówności w zdrowiu znajduje odzwierciedlenie w strategicznych dokumentach dotyczących polityki zdrowotnej, zarówno tych o charakterze krajowym, jak i międzynarodowym. Zgodnie ze stosowanym tu ujęciem prezentowanym przez Światową Organizację Zdrowia nierówności zdrowotne „odzwierciedlają niepotrzebne i możliwe do uniknięcia różnice w stanie zdrowia, które uważane są za niesprawiedliwe”. W opracowaniu podjęto próbę uchwycenia dynamiki regionalnych nierówności w zdrowiu w Polsce. Nierówności w zdrowiu zidentyfikowano na podstawie zróżnicowania standaryzowanych wskaźników umieralności w powiatach w podziale na wiek oraz płeć. Zastosowano dane dotyczące dwóch okresów: lat 1999–2001 oraz lat 2008–2010. Dynamikę nierówności w zdrowiu zidentyfikowano przy wykorzystaniu analizy sigma konwergencji oraz cech rozkładu badanej zmiennej. Wyniki badania wskazują, że nierówności w zdrowiu w Polsce, rozpatrywane z punktu widzenia różnic regionalnych, pogłębiły się między dwoma badanymi okresami. Sytuacja ta dotyczyła 5 z 6 analizowanych wskaźników umieralności. Tylko w przypadku kobiet w wieku 65 lat i więcej nie zaobserwowano pogłębiania się terytorialnych różnic w stanie zdrowia. Wyniki dają fragmentaryczny obraz nierówności zdrowotnych w Polsce. W badaniu skoncentrowano się tylko na pomiarze tych nierówności w ujęciu terytorialnym, nie przeanalizowano natomiast wpływu czynników społeczno-ekonomicznych na kształtowanie zróżnicowania w stanie zdrowia.Pozycja Wpływ funduszy unijnych na zróżnicowanie dochodów w Polsce – przykład dopłat bezpośrednich i rent strukturalnych(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Graca-Gelert, PatrycjaZwiększony napływ funduszy unijnych do Polski oddziaływał na nierówności dochodów gospodarstw domowych na bardzo wielu płaszczyznach. Dokładne zbadanie wpływu środków pomocowych na zróżnicowanie dochodów jest bardzo złożonym problemem badawczym. Po pierwsze, występują trudności z przypisaniem beneficjentów funduszy konkretnym osobom, gospodarstwom lub grupom w rozkładzie dochodów. Po drugie, środki pomocowe z UE mogą oddziaływać dwojako na podział dochodów – bezpośrednio i pośrednio, co zwiększa złożoność analizy. Po trzecie, fundusze oddziałują na zróżnicowanie dochodów poprzez wiele kanałów, a wpływ ten jest często rozłożony w czasie. Niniejsze opracowanie ma na celu: 1) nakreślenie ogólnych ram oddziaływania funduszy unijnych na zróżnicowanie dochodów w Polsce oraz 2) ilościowe oszacowanie wpływu dwóch rodzajów funduszy – dopłat bezpośrednich oraz rent strukturalnych – na zróżnicowanie dochodów gospodarstw domowych w Polsce w okresie 2005–2010. Do badania wykorzystano jednostkowe nieidentyfikowalne dane z badań budżetów gospodarstw domowych GUS. Analiza empiryczna wpływu dopłat bezpośrednich oraz rent strukturalnych na nierówności dochodów w Polsce prowadzi do wniosku, iż oba te źródła dochodów łącznie powodowały zmniejszenie się zróżnicowania dochodów w porównaniu ze scenariuszem, w którym te kategorie zostałyby pominięte. Bardziej szczegółowa analiza pokazuje jednak, że spadek rozpiętości dochodów był jedynie efektem rent strukturalnych, dopłaty bezpośrednie natomiast oddziaływały w kierunku zwiększania rozpiętości dochodowych gospodarstw domowych, co wynikało prawdopodobnie stąd, że ich beneficjentami byli przeważnie wielkoobszarowi rolnicy.Pozycja Procesy rozwojowe w Polsce w świetle przemian dochodów w instytucjonalnym sektorze gospodarstw domowych(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Leszczyńska, MałgorzataProces transformacji i otwarcie się na gospodarkę europejską znacznie poszerzyło wachlarz potrzeb gospodarstw domowych w Polsce, lecz stworzyło możliwości ich urzeczywistnienia tylko przez niektóre z nich. Wzmocnił się także system ich odniesień porównawczych, a każde większe dysproporcje postrzegane są jako objaw niesprawiedliwości społecznej. Na wstępie odniesiono się do poglądów na temat nierówności dochodów i ich przyczyn w ujęciu globalnym i w odniesieniu do specyfiki tego zjawiska w krajach transformujących gospodarkę. W artykule dokonano oceny sytuacji dochodowej gospodarstw domowych w ujęciu czasowym (retrospektywa z lat 1990–2010) w świetle makrostatyki dochodów w układzie podsektorów instytucjonalnych. Poddano analizie długookresowe trendy w zakresie zmian dynamiki i struktury dochodów. W analizie i porównaniach wykorzystano dane dotyczące gospodarstw domowych gromadzone przez GUS w ramach rachunków narodowych, w których podstawową kategorią dochodową jest dochód do dyspozycji brutto. Jak się okazuje, poszczególne podsektory gospodarstw domowych w Polsce charakteryzują się dość zróżnicowaną dynamiką zmian dochodów, co wpływa na ogólną strukturę dochodów do dyspozycji brutto. Według makrostatyki kształtowanie się dynamiki i struktury dochodów układa gospodarstwa domowe w dwubiegunową strukturę hierarchiczną: relatywnie niższe pozycje zajmują gospodarstwa utrzymujących się z niezarobkowych źródeł, związane z rolnictwem oraz emerytów i rencistów, natomiast pozycje uprzywilejowane – gospodarstwa pracujących najemnie, a także pracujących na własny rachunek.Pozycja Upadłość konsumencka a zadłużanie się miejskich gospodarstw domowych w Polsce w okresie kryzysu(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Zalega, TomaszArtykuł jest poświęcony uchwyceniu źródeł niewypłacalności i stosunku do zjawiska upadłości konsumenckiej w miejskich gospodarstwach domowych w Polsce w okresie kryzysu gospodarczego. W oparciu o najnowszą literaturę przedmiotu, wyjaśniono pojęcie, przyczyny i skutki niewypłacalności gospodarstw domowych. Bazując na danych uzyskanych z Ministerstwa Sprawiedliwości poddano syntetycznej analizie procedurę upadłościową w Polsce w latach 2009–2012. W drugiej części artykułu, po zaprezentowaniu metodologii badań i krótkiego opisu próby badawczej, przeanalizowano zjawisko niewypłacalności i upadłości konsumenckiej, przyczyny nadmiernego zadłużania się gospodarstw domowych oraz ocenę sytuacji finansowej i zadłużenia badanych gospodarstw domowych. Kolejnym zagadnieniem poruszonym w tekście jest analiza wiedzy i postaw ankietowanych gospodarstw domowych wobec zjawiska upadłości gospodarstw domowych. Wyniki badań własnych zostały skonfrontowane z danymi pochodzącymi z Diagnozy Społecznej 2011 oraz Raportem NBP na temat stanu zadłużenia polskich gospodarstw domowych. Podsumowanie rozważań i ważniejsze wnioski kończą niniejszy tekst.