Wpłaty na część regionalną subwencji ogólnej – aspekty teoretyczne oraz doświadczenia praktyczne (ze szczególnym uwzględnieniem dochodów województwa mazowieckiego)

Artykuł poświęcony jest analizie systemu wpłat na jedną z trzech części subwencji ogólnej – regionalną. Skupia się wyłącznie na szczeblu wojewódzkim samorządu terytorialnego. Zakres czasowy obejmuje lata 2010–2012. Zakres przestrzenny obejmuje wszystkie województwa, jednak analizy przeprowadzone zostały z punktu widzenia jednego z nich – mazowieckiego, gdyż w większości lat jest ono jedyną jednostką wnoszącą tę część opłaty, zwaną również „janosikowym”. Rozważania teoretyczne przedstawiono na tle idei redystrybucji poziomej. Omówiono ponadto wyroki Trybunału Konstytucyjnego dotyczące zasad obliczania wpłat nakazujące skorygować mechanizm w 2015 roku. Część analityczna zawiera dane o wysokości dochodów podatkowych decydujących o wielkości wpłat, kwotach (na 1 mieszkańca) wpłacanych przez wybrane województwa oraz o ich wpływie na sytuację dochodową. Na podstawie analiz wpływu systemu na dochody sformułowano zalecenia jego modyfikacji. Dotyczą m.in. skrócenia przesunięcia czasowego (do obliczenia wielkości wpłat służą dochody uzyskane 2 lata wcześniej), wprowadzenia górnego limitu wpłat w stosunku do dochodów czy też zastosowania demograficznych współczynników korekcyjnych pozwalających uwzględnić ludność faktycznie zamieszkującą region i korzystającą z jego infrastruktury. Celem zmian jest powstanie nowego modelu mechanizmu wpłat pozwalającego nawet największym płatnikom na prowadzenie polityki rozwoju finansowanej dochodami własnymi. W artykule zwrócono też uwagę na to, że zdaniem Regionalnej Izby Obrachunkowej w Warszawie „janosikowe” nie jest główną przyczyną problemów finansowych mazowieckiego.

Article is focused on analysis of the contributions to the regional part of general grant in Poland. It is limited to the regional level. The study covers the years 2010–2012. The analysis was conducted from the perspective of one of the region – Mazovia province, as in most years it is the only entity that is required to pay contribution to the regional part of general grant, commonly called ‘janosikowe’ (additional tax for one-person households). Theoretical discussions focus on legal status and principles of the mechanism on the background of the principles of horizontal redistribution. It also presented the Constitutional Court sentence concerning the rules for calculating payments ordering to correct mechanism in 2015. The analytical part contains data on the amount of tax revenue which determine the size of the payments, the amounts (per capita) paid by some of the regions and their impact on revenue. On the basis of analysis, recommendations for modifications to the system have been included. The proposed modifications relate to reduce the time gap (data for the calculation of the payments date back two years earlier), the use of an upper limit on payments in relation to revenue or inclusion demographic correction factors that allow to take into account the population actually living in the region and benefiting from its infrastructure.