W artykule zwraca się uwagę na znaczenie ekonomii jako nauki w funkcjonowaniu współczesnej gospodarki kapitalistycznej i człowieka gospodarującego. Analiza oparta jest na założeniu, że realne systemy ekonomiczne są złożoną całością. Jej elementy są ze sobą sprzężne. Sprzężenia te rodzą wielokierunkowe konsekwencje i wpływają na rozwój całej gospodarki oraz możliwości realizacji funkcji celów właściwych dla poszczególnych sfer bytu ludzkiego. Autor przekonuje, że użyteczne dla człowieka gospodarującego wypełnianie przez teorię ekonomii funkcji aplikacyjnych wymaga zmiany jej paradygmatów i metodologii badawczej. W kontekście podjętego tematu zwrócono uwagę na uwolnienie uzyskanych wyników badań od legitymizowania interesów dominujących koalicji dystrybucyjnych, a także postulatów emancypacji grup rzekomo uciśnionych i niesprawiedliwie pomijanych w podziale społecznie pożądanych dóbr i wartości, które faktycznie dążą do uwolnienia się od samoodpowiedzialności i społecznej odpowiedzialności. Wskazano też kierunki niezbędnych zmian instytucjonalnych, które sprzyjałyby prorozwojowej strategii ograniczającej nierówności społeczne w Polsce. Autor postuluje: nową ekonomię zorientowaną na badanie sprawności systemów ekonomicznych z punktu widzenia ich zdolności do realizowania celów zintegrowanego rozwoju, wyjście poza paradygmat homo oeconomicus, rozwijanie badań ekonomicznych opartych na podejściu holistycznym, wykorzystywanie również osiągnięć badawczych innych nauk społecznych w analizowaniu reguł działania podmiotów gospodarujących.

The article discusses the meaning of economics as a science in operating of modern capitalist economy and economic individual. The analysis is based on a assumption that relations between institutions and tools of economic system cause number of consequences and impact on development of an economy and opportunity to carry on functions of aims typical for various spheres of human existence. Author argues in regards to accomplish the practical functions of theory of economics that is useful for economic man it is required to change economic paradigms and methodology. It is suggested (a) to introduce new economics aimed at analyzing the efficiency of economic system from a perspective of its capability to complete the aims of integrated development, (b) to go beyond the homo oeconomicus paradigm, (c) to expend the economic research based on holistic approach, (d) to integrate the achievements of other social science into the investigation of action rules of economic entities. Author emphasizes the need to release the outcomes of economic research from justification of interests of predominant redistributive coalitions and from demands (postulates) for emancipation of purportedly oppressed cohorts and unfairly ignored in distribution of socially desired goods and values, which in essence are aimed at freeing from self and social responsibility. The author suggests few necessary directions of institutional change that facilitate development-enhancing strategy mitigating social inequality in Poland.