Obrządek pogrzebowy grupy centralnej i wschodniej kultury amfor kulistych

Rozprawa doktorska stanowi próbę systematycznego opracowania przejawów obrządku pogrzebowego społeczności późnoneolitycznej kultury amfor kulistych (dalej: KAK) na obszarach Europy Środkowo Wschodniej, w okresie pomiędzy około 3 500 a 2 500/2 400 BC. W oparciu o zaproponowane typologie przeanalizowano rozmieszczenie na analizowanych terenach poszczególnych form grobów ludzkich, obiektów obrzędowych z pochówkami i depozytami zwierzęcymi oraz różnych typów cmentarzysk. W następnej kolejności, omówiono również typy pochówków, układy szczątków ludzkich i zwierzęcych w grobach, a także wyposażenie zmarłych. Osobnego opracowania doczekała się także stylistyka naczyń ceramicznych wchodzących w skład darów grobowych. Badania wykazały, iż w grupie centralnej i wschodniej KAK dominowały groby zbiorowe, do których z biegiem czasu dokładano kolejnych zmarłych. Jednocześnie, pewne cechy budowy konstrukcji grobowych, rodzaje stanowisk funeralnych oraz sposoby dekoracji ceramiki wykazują silne piętno lokalnych lub regionalnych tradycji. W rezultacie analizy chronologicznej wykazano, iż w młodszych etapach KAK obok dominujących grobów zbiorowych zaczynają pojawiać się groby jednostkowe, z elementami obrządku pogrzebowego nawiązującymi do norm obrzędowych schyłkowoneolitycznej kultury ceramiki sznurowej.

Dissertation is a systematic study of funerary finds of the Late Neolithic Globular Amphora Culture (abb. GAC) in Central and Eastern Europe between 3 500 and 2 500/2 400 BC. Based on proposed typological schemes, the author analysed distributions of various types of grave constructions, categories of ritual features with animal deposits, as well as different classes of cemeteries. Furthermore, types of burials, layouts of human and animal remains in graves, as well as grave goods were discussed. Results of stylistic analysis of ceramic vessels from grave inventories were presented in a separate chapter. In the course of the studies, it was revealed that the most common type of grave of the central and eastern group of the GAC was a stone cist containing multiple burials. In the same time, many variants of grave construction, types of ritual places, and specific pottery decoration patterns could be linked to regional or local traditions. Chronological analysis showed that comparing to the earlier stages in the late phase of the GAC single graves seem to occur more often, echoing funerary rituals of the Final Neolithic Corded Ware Culture.