„Alkohol jest wybitną trucizną nerwową”. Nadużywanie alkoholu w Polsce powojennej na przykładzie Zielonej Góry w latach 1950–1956

W artykule przedstawiono zjawisko nadużywania alkoholu w polskim społeczeństwie w latach 1950–1956 w mikroskali, wybierając jako obiekt badań Zieloną Górę. To średniej wielkości miasto na terenie Ziem Zachodnich było wówczas miejscem, gdzie osiedlali się ludzie przybywający z różnych stron Polski i spoza jej granic. Taka mieszanka kulturowo-etniczna i trudności w asymilacji oraz adaptacji do nowego środowiska być może stanowiły dodatkowy bodziec do sięgania po alkohol. Pijaństwo było obecne w Polsce Ludowej od początku jako w dużej mierze konsekwencja lat wojny oraz szeregu zmian, które nastąpiły po jej zakończeniu. Oprócz wskazania przyczyn tego stanu rzeczy w artykule zwrócono również uwagę na skutki pijaństwa zarówno z perspektywy jednostki, jak i całego społeczeństwa. Niewątpliwie zjawisko to stanowiło problem społeczny, medyczny, a także gospodarczy, powodujący wymierne straty finansowe będące skutkiem nadużywania alkoholu w godzinach pracy. Odwołując się do szerszego kontekstu państwowego, zaprezentowano także działania władz lokalnych w zakresie walki z nadużywaniem alkoholu przez miejscową społeczność. Autorka, omawiając problem pijaństwa, starała się ukazać najważniejsze obszary związane z tym zagadnieniem, a jednocześnie przywołać konkretne przykłady z lokalnej prasy lub dokumentów wytworzonych przez miejscowe władze. Bazę źródłową do prowadzonych rozważań stanowiły przede wszystkim materiały Zarządu Miejskiego w Zielonej Górze oraz Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Zielonej Górze. Informacje uzupełniają artykuły z „Gazety Zielonogórskiej”. Studium w zamierzeniu autorki ma być próbą przedstawienia zjawiska społecznego, jakim jest nadużywanie alkoholu, w kontekście historycznym.

This article presents the occurrence of alcohol abuse in Polish society in the years 1950–1956 in a small community, using the example of Zielona Góra. This medium-sized city in the Western Poland was then a place where people coming from different parts of the country and from abroad settled. Such a cultural and ethnic mix caused difficulties in assimilation to the new environment and may have been an additional stimulus to reach for alcohol. Drunkenness was present in People’s Republic of Poland (PRL) from the beginning, which was largely a consequence of the war years and a number of changes that occurred in its immediate aftermath. In addition to indicating the reasons for this, attention was also paid to the effects of drunkenness both from the perspective of the individual and the whole of society. Undoubtedly it was a social, medical and also economic problem, which caused financial loss due to alcohol abuse during work. Referring to the situation in the state, the text also presents the activities of local authorities in the fight against alcohol abuse by some members of the local community. The article refers to examples from archival documents and local press. This study is an attempt to present the social problem of drunkenness in a historical context.