The eastern borders of the Magdalenian culture range

Obrazek miniatury
Data
2006
Autorzy
Połtowicz, Marta
Tytuł czasopisma
ISSN
Tytuł tomu
Wydawnictwo
Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego
Institute of Archaeology Rzeszów University
Abstrakt
Prezentowana praca obejmuje tereny dzisiejszego Województwa Podkarpackiego, Lubelszczyzny, Sandomierszczyzny. Tereny te wyznaczają dziś wschodnią granicę zasięgu technokompleksu magdaleńskiego. Do opracowania włączono inwentarze z Grzybowej Góry i Mostów jako znajdujące się na północno-wschodniej czy może raczej na północnej peryferii zasięgu magdalenienu. Z terenów Polski południowo wschodniej znanych jest dziś 8 stanowisk na których zidentyfikowano materiały magdaleńskie. Stanowiska obejmują rozległy i urozmaicony pod względem geomorfologicznym obszar wyżynny, sięgając aż do przedpola Karpat (Hłomcza, Uście Gorlickie). Osadnictwo obejmuje strefę lessową. Wśród stanowisk wydzielić można dwa podstawowe typy: obozowiska krótkotrwałe, najpewniej zwykle jednokrotnie zasiedlane oraz duże, bogate stanowiska w typie obozowisk podstawowych, które z pewnością były okupowane przez dłuższy czas, być może kilka razy. Osadnictwo obejmuje bardzo szeroki przedział czasu: od schyłku najstarszego Dryasu po Allerod. Wynika stąd, że nosiciele omawianej kultury przybyli w te rejony już w początkach drugiej fazy zasiedlania terenów ziem polskich (jako pierwszą uznać należy epizod reprezentowany przez znaleziska z jaskini Maszyckiej). Na osiem wymienionych stanowisk, chronologia dwóch przypada najprawdopodobniej na Dryas I (Hłomcza, Wilczyce); na Bolling datuje się osadnictwo w Klementowicach – Kolonii, na Allerod – w Mostach, Grzybowej Górze i być może w Grodzisku Dolnym. Wiek harpuna z Przemyśla i inwentarza z Uścia Gorlickiego jest nieznany. Nie ma związku pomiędzy chronologią obozowisk a ich wielkością. Wydaje się, że o zakładaniu obozowisk nie decydował dostęp do złóż surowców kamiennych. Na większości stanowisk występowały skały przynoszone z odległości do 50 km, ale są też takie, na których powszechnie wykorzystywano surowce przynoszone z większych dystansów (np. Uście Gorlickie, Mosty, Grzybowa Góra, Klementowice – Kolonia). Jedynym stanowiskiem, które można łączyć z zagadnieniem wypraw po surowce mineralne jest stanowisko w Grzybowej Górze. W tym przypadku jednak założyli je ludzie, którzy przybyli tu w celu zdobycia hematytu a nie krzemienia. Wydaje się, że większość (?) stanowisk jest związana z szeroko rozumianą działalnością łowiecką ludności magdaleńskiej. Obok niewielkich obozowisk myśliwskich (Uście Gorlickie, Hłomcza, Grodzisko Dolne) mamy tu do czynienia z dużymi i dłużej zasiedlanymi obozowiskami, w których zapewne przygotowywano i naprawiano broń oraz oprawiano upolowaną zwierzynę. Pod względem typologicznym, inwentarze magdaleńskie w omawianym tu rejonie są mocno zróżnicowane. Niewątpliwie należą one do wielkiej, środkowoeuropejskiej prowincji magdalenienu obejmującej rozległe terytoria położone na wschód od Renu. Analogii typologicznych i technologicznych dla interesujących nas tu stanowisk można szukać zarówno na zachodzie, jak i na południu, na terenie Moraw, na licznych stanowiskach Morawskiego Krasu Charakterystycznym elementem są rylce typu Lacan zidentyfikowane w Hłomczy i Wilczycach. Rylce tego typu zostały po raz pierwszy w Polsce zidentyfikowane właśnie na tych dwóch stanowiskach. Posiadamy dziś zbyt mało informacji by próbować rekonstruować model osadnictwa magdaleńskiego na tych terenach. Wydaje się jednak, że nawet na podstawie dostępnych dziś, ubogich danych można wskazać na kilka istotnych faktów charakteryzujących omawianą tu „prowincję” magdalenienu.
Opis
Słowa kluczowe
Cytowanie
Ana­lecta Archa­eolo­gica Res­so­viensia, vol. 1 (2006), s. 11–28