Bezpieczeństwo ekonomiczne w dobie hiperglobalizacji

W artykule podjęto rozważania nad miejscem bezpieczeństwa ekonomicznego w warunkach postępującej globalizacji, która przeobraża się w hiperglobalizację. Wskazano na bankructwo neoliberalnego paradygmatu rozwojowego, który absolutyzowany przyczynił się nie tylko do kryzysu finansowego i gospodarczego, ale także poważnie ograniczył możliwości oddziaływania państwa na przebieg i kierunek procesów gospodarczych i politycznych. Rozmiary przepływów kapitału osiągnęły wielkość, wobec której obroty handlowe przestały odgrywać istotną rolę. Główną formą działalności ekonomicznej stała się gra giełdowa wielkimi i wciąż rosnącymi kapitałami pieniężnymi. Nową formą działalności stało się szerokie doradztwo finansowe, rozwinęły się firmy ratingowe, które często mimowolnie bądź świadomie uczestniczą w procesie kreowania zachowań podmiotów i instytucji. Sfera realna związana z produkcją i usługami nie zniknęła, ale jej rola stała się podrzędna i uzależniona od systemu zasilania finansowego sterowanego przez gry spekulacyjne. Skoro bezpieczeństwo ekonomiczne to niezakłócone funkcjonowanie gospodarek, to znaczy utrzymanie podstawowych wskaźników rozwojowych oraz zapewnienie komparatywnej równowagi z gospodarkami innych państw, to niezbędne do tego są określone instytucje. Słabość istniejących instytucji, w tym skutecznych mechanizmów prognostycznych i kontrolnych, co uwypuklił ostatni kryzys finansowy i gospodarczy skłania do refleksji nad skuteczną polityką gospodarczą oraz określeniem na nowo relacji państwo – rynek. Tworząc określone instytucje odpowiedzialne za kształtowanie bezpieczeństwa ekonomicznego należy przydzielić im funkcje. Zaliczyć do nich można w szczególności: regulację zachowań ludzi w sposób niepowodujący wzajemnych szkód albo przynajmniej kompensujące szkody; obniżania kosztów zawierania transakcji przez ułatwianie zawierania kontraktów i dostępu do rynków towarów, organizowanie procesu przekazywania informacji i ułatwianie procesu uczenia się.

The article discusses the place of economic security in the conditions of increasing globalization, which has been transformed into hyperglobalization. It has been pointed to the bankruptcy of the neoliberal development paradigm, which, absolutized, contributed not only to the financial and economic crisis, but also deeply limited the possibilities of the state influence on the course and direction of economic and political processes. The sizes of capital flows reached the amount towards which the trade turnover stopped to play an important role. The stock market game with great and still increasing cash capital has become the main form of economic activity. Widespread financial advice has become the new form of activity, rating agencies has developed, which often unwittingly or deliberately take part in the process of creating the behaviours of subjects and institutions. The real sphere connected with production and services has not disappeared, but its role has become subordinate and dependent on the financial power system, which is controlled by the speculative games. If the economic security is uninterrupted functioning of economies, which means the maintenance of basic development indicators as well as the assurance of comparative balance with the economies of other countries, essential institutions are needed to this. The weakness of existing institutions, including effective forecasting and controlling mechanisms, which the recent financial and economic crisis made visible, provokes thoughts on the successful economic policy and redefining the relation of the state and the market. By creating specific institutions responsible for shaping economic security, some functions have to be assigned to them. These include in particular: regulation of people’s behaviours in a way which does not cause mutual harm or at least compensates the loss; reducing costs of making transactions by facilitating the conclusion of contracts and the access to the markets of goods, organizing the process of transmitting information and facilitating the educational process.