Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 47(3)/2016

URI dla tej Kolekcjihttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/1862

Tom ten poświęcamy pamięci Prof. zw. dr hab. Marianny Księżyk zasłużonej, długoletniej recenzentki tekstów publikowanych na łamach czasopisma „Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy”. W osobie Zmarłej żegnamy szlachetną i rzetelną przedstawicielkę świata nauki, która wywarła twórczy wpływ na charakter naszego pisma. Redaktor Naczelny, Rada Naukowa oraz Kolegium Redakcyjne czasopisma „Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy”

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 36

Nierówność płci na rynku pracy w Unii Europejskiej w latach kryzysu finansowego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Sobolewski, Marek
W pracy opisano wpływ kryzysu finansowego na poziom bezrobocia w państwach i regionach Unii Europejskiej. Analizami statystycznymi objęto lata 2000–2014, a więc zarówno okres koniunktury gospodarczej, jak i lata kryzysu. W zdecydowanej większości regionów Unii Europejskiej bezrobocie w wyniku zaistnienia kryzysu wzrosło, ale były też dość liczne regiony, w których sytuacja na rynku pracy uległa poprawie. Szczególną uwagę skupiono na kwestii odmiennego wpływu kryzysu na poziom bezrobocia wśród mężczyzn i wśród kobiet. Okazuje się, iż dużo większą „wrażliwością” na kryzys gospodarczy cechuje się stopa bezrobocia wśród mężczyzn. W wielu państwach po roku 2007 doszło do wyrównania się poziomów bezrobocia wśród obu płci, a w kilku kolejnych to mężczyźni mają obecnie trudniejszą sytuację na rynku pracy niż kobiety. Wskaźnik dyskryminacji kobiet na rynku pracy, wyliczany jako iloraz stóp bezrobocia kobiet i mężczyzn zmniejszył się po roku 2007 w niemal wszystkich rozważanych krajach. Wynika to oczywiście ze znacznie większego udziału zatrudnienia w sektorze publicznym wśród kobiet w stosunku do mężczyzn. Na podstawie miesięcznych szeregów czasowych, wyznaczono wskaźniki sezonowości stóp bezrobocia wśród kobiet i mężczyzn w poszczególnych krajach. W zdecydowanej większości państw, silniejszymi wahaniami sezonowymi cechuje się stopa bezrobocia wśród mężczyzn. Można zatem stwierdzić, że także w tym aspekcie sytuacja na rynku pracy mężczyzn po roku 2007 jest trudniejsza niż kobiet. Reasumując, paradygmat nierówności płci na rynku pracy jest nadal aktualny, lecz charakter tych nierówności nie jest już tak jednoznaczny jak przed kryzysem.
Wynagrodzenie godziwe absolwenta studiów wyższych w Polsce w aspekcie modelu kapitału ludzkiego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Oliwkiewicz, Barbara
Celem opracowania jest próba oszacowania wynagrodzenia godziwego dla absolwenta studiów wyższych w Polsce. Godziwa płaca powinna umożliwiać zaspokojenie potrzeb pracownika jak i jego rodziny. Młody człowiek podejmując studia marzy o godziwym wynagrodzeniu za pracę po zdobyciu wyższego wykształcenia. Człowiek gromadzi i powiększa swój kapitał przez całe życie od chwili narodzin do momentu podjęcia pracy zawodowej. Zasady opłacania kapitału ludzkiego są uwarunkowane naturą kapitału. Kapitał ludzki to nic innego jak kapitał ucieleśniony w zasobach ludzkich. Kapitał nie powstaje z niczego i ma swoje źródła, które umożliwiają jego wycenę w jednostkach pieniężnych. W przypadku absolwenta studiów magisterskich kapitał zgromadzony to suma skapitalizowanych kosztów utrzymania za okres 24 lat i skapitalizowanych kosztów profesjonalnej edukacji za okres 5 lat. Kapitał ulokowany w człowieku ulega rozproszeniu na skutek choroby, wypadków, bezrobocia, wojen i innych zdarzeń losowych. Kapitał ludzki pracownika pomniejsza się również w efekcie wysiłku związanego z wykonywaną pracą, a także w związku z upływającym czasem. Wynagrodzenie jest kompensatą tego ubytku kapitału ludzkiego. Wielkość wynagrodzenia winna wynikać z zastosowania stałej ekonomicznej potencjalnego wzrostu. Dotychczasowe badania empiryczne potwierdzają, że stała ta kształtuje się na poziomie około 8% w skali roku. Przy wykorzystaniu modelu kapitału ludzkiego, którego autorem jest M. Dobija kapitał ucieleśniony w młodym człowieku może zostać zmierzony jak również dzięki wykorzystaniu teorii kapitału ludzkiego umiemy oszacować godziwe wynagrodzenie absolwenta studiów wyższych w Polsce czego dowodzą niniejsze rozważania.
Nierówności płacowe a stała ekonomiczna potencjalnego wzrostu
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Renkas, Jurij
Badania prowadzone w okresie ostatnich dwudziestu lat w dziedzinie teorii kapitału ludzkiego, przez zespół naukowców z Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, doprowadziły do stwierdzenia, że premia za ryzyko na poziomie 8% występuje w rachunku godziwych płac. Stwierdzono, że ta wielkość określa średnie tempo pomnażania kapitału w gospodarowaniu i nadano jej nazwę stałej ekonomicznej potencjalnego wzrostu. Stała ta jest częścią modelu kapitału wielokrotnie opisanego we wcześniejszych pracach. W artykule są zawarte autorskie badania na podstawie danych o zarobkach na Ukrainie. Zatem badania SEPW są dokonywane na obszarze gospodarki ukraińskiej i potwierdzają dotychczasowe wyniki. Stwierdzenie istnienia stałej ekonomicznej potencjalnego wzrostu przyczyniło się do powstania teorii płac godziwych. SEPW określa poziom płacy minimalnej, jak również płacy maksymalnej w gospodarce. Obliczenie poziomu płacy minimalnej oraz maksymalnej dla gospodarki Ukrainy z uwzględnieniem SEPW pozwoliło ustalić rozpiętość między tymi wielkościami, która nie przekroczyła wartości 6. Ta rozpiętość określa godziwe nierówności płacowe utrzymując porządek w gospodarce.
Zróżnicowanie struktury wydatków konsumpcyjnych gospodarstw domowych w Polsce według grup społeczno-ekonomicznych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Utzig, Monika
W artykule przedstawiono zróżnicowanie struktury wydatków konsumpcyjnych gospodarstw domowych w Polsce według grup społeczno-ekonomicznych w oparciu o dane z Budżetów gospodarstw domowych GUS. Pokazano zmiany w tym zakresie, które zaszły w latach 2005–2013. Do określenia zróżnicowania struktury wydatków konsumpcyjnych wykorzystano miarę zróżnicowania struktur opartą na metryce Braya-Curtisa. Otrzymane wyniki przedstawiono na tle kształtowania się dochodów do dyspozycji gospodarstw domowych. W okresie 2005–2013 wzrosły dochody gospodarstw domowych w ujęciu realnym, najbardziej w gospodarstwach domowych rolników. W badanym okresie struktura wydatków konsumpcyjnych gospodarstw domowych rolników upodobniła się do struktury wydatków konsumpcyjnych gospodarstw domowych pracowników na stanowiskach nierobotniczych, emerytów oraz pracujących na własny rachunek. Zarówno w roku 2005, jak i w 2013 r. występowały pary grup społeczno-ekonomicznych gospodarstw domowych o podobnej strukturze wydatków konsumpcyjnych, pierwszą parę stanowiły gospodarstwa domowe emerytów i rencistów, a drugą gospodarstwa domowe pracowników na stanowiskach nierobotniczych oraz pracujących na własny rachunek. Najlepszą strukturą konsumpcji, o najmniejszym udziale wydatków na żywność i napoje bezalkoholowe oraz na utrzymanie mieszkania i nośniki energii charakteryzowały się gospodarstwa domowe pracowników na stanowiskach nierobotniczych oraz pracujących na własny rachunek podczas gdy najgorsza struktura wydatków konsumpcyjnych występowała w gospodarstwach domowych rencistów. Pomiędzy rokiem 2005 a 2013 polaryzacja pomiędzy gospodarstwami domowymi rencistów a pozostałymi grupami społeczno-ekonomicznymi gospodarstw domowych uległa pogłębieniu.
Nierówności społeczne w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Mikuła, Aneta
Nierówności społeczne to problem wielowymiarowy, trudny do kwantyfikowania. Najczęściej nierówności społeczne rozumie się jako nierówności dochodowe. Sam dochód jednak nie jest wystarczającym czynnikiem określającym poziom życia. W badania nad nierównościami społecznymi wpisuje się analiza poziomu ubóstwa i wykluczenia społecznego. Celem artykułu była analiza regionalnego zróżnicowania ubóstwa i wykluczenia społecznego jako przejawów nierówności społecznych w Polsce. Analizy dokonano dla powiatów w Polsce. Do badań empirycznych wykorzystano dane pochodzące z banku Danych Lokalnych GUS za 2013 r. W celu określenia natężenia zagrożenia ubóstwem i wykluczeniem społecznym zastosowano analizę wielozmiennową uwzględniającą monetarne i niemonetarne determinanty badanych zjawisk. W badaniu posłużono się metodą opartą na zmiennej syntetycznej wyznaczoną metodą sum standaryzowanych. Badania wykazały duże zróżnicowanie zagrożenia ubóstwem i wykluczeniem społecznym w powiatach w Polsce. Najgorsza sytuacja wystąpiła w 5% powiatów, leżących w większości w województwach: kujawsko-pomorskim oraz mazowieckim. Powiaty leżące w zachodniej i południowo-zachodniej części kraju oraz graniczące z Warszawą i Łodzią były w relatywnie dobrej sytuacji. Wyniki analizy pokazały, że badanie nierówności społecznych na poziomie województw nie pokazuje rzeczywistego zróżnicowania problemu w Polsce.
Household Income Inequality in Poland from 2005 to 2013 – A Decomposition of the Gini Coefficient by Socio-Economic Groups
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Graca-Gelert, Patrycja
The aim of this study is the empirical analysis of the Gini coefficient decomposition by socio-economic groups in Poland from 2005 to 2013. The analysis was based on non-identifiable, individual household budget surveys data collected by Poland’s Central Statistical Office. For the purpose of this study income was defined as equivalized household disposable income, i.e. the unit of analysis is a household and household disposable income was adjusted using the OECD modified equivalence scale. The Gini coefficient decomposition by socio-economic groups revealed that the residual term measuring the extent to which overall inequality is attributable to overlapping income distributions of individual socio-economic groups contributed to the greatest extent to overall income inequality in Poland during the analyzed period. The second most important factor explaining income inequality was the component of inequality within socio-economic groups. Income inequality between socio-economic groups contributed about 28–30% to overall income inequality in Poland from 2015 to 2015. The Gini decomposition results allow to conclude, that the structure of the contribution of individual socio-economic groups in Poland was the following. Employees’ households were the group with the largest, increasing contribution of weighted income variability to overall income disparities. The second group that was explaining total income disparities to the greatest extent regarding within-inequality were old-age pensioners. The remaining socio-economic groups had only a marginal impact in this regard in Poland from 2005 to 2013.
Zróżnicowanie rozwojowe Polski w latach 2004–2014 na tle innych państw Unii Europejskiej – wybrane zagadnienia
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Gasz, Małgorzata
Dokonujący się proces przemian ustrojowych, a następnie liberalizacja ekonomiczna oraz integracja regionalna Polski z Unią Europejską spowodowały zmianę organizacji przestrzeni społeczno-ekonomicznej oraz intensyfikację szeregu pozytywnych procesów ekonomicznych; uzależniły również sytuację polskiej gospodarki od wydarzeń na rynkach światowych, co znalazło swoje odbicie w realnej sferze gospodarki. Przy wykorzystaniu analizy porównawczej oraz deskryptywnej w artykule ocenie poddano zestaw wybranych parametrów ekonomicznych pozwalających odnieść się do skali i zakresu przemian, których beneficjentem stała się polska gospodarka, jak również sformułowano zalecenia dotyczące dalszych kierunków zmian. Analiza omówionych wielkości ekonomicznych prowadzi do wniosku, że UE jako jeden organizm gospodarczy jest wciąż mocno zróżnicowana. Tempo i skala dokonujących się zmian obserwowane m.in. w sferze PKB, na rynkach pracy czy w obszarze finansów publicznych nie jest zadowalające w kontekście podnoszenia konkurencyjności europejskiej gospodarki na rynkach światowych, a różnice w poziomie rozwoju gospodarczego państw UE sprawiają, że skala i tempo tych zmian są nierównomierne. Polska jest jedynym krajem spośród wszystkich państw UE, który przez cały okres członkostwa w UE nie odnotował ujemnych wartości PKB. W okresie 2008–2013 skala łącznego wzrostu PKB wyniosła 20%, co stanowi wynik najlepszy w Europie. Wśród najważniejszych czynników warunkujących utrzymanie relatywnie wysokiego tempa wzrostu gospodarczego wymienić należy w szczególności środki przekazywane Polsce w ramach funduszy unijnych, bezpośrednie inwestycje zagraniczne oraz prywatne transfery pieniężne.
System Clustering of Media Space in Ukraine: Economic and Social Analysis
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Chuzhykov, Andrii
Intensive modernization of the global economy leads to the emergence of fundamentally new forms of economic growth. Clusters whose evolution over the past twenty years has been quite rapid are a conclusive evidence of this. At the beginning of the 21st century clusters evolved from the predominantly localized innovative industrial complexes to the global services systems, core product of which very often is information. Media-clusters are a typical example of the new functions performed by clusters in the European economy, and their role can hardly be overestimated under the conditions of the third industrial revolution. The identification of mediaclusters’ essence is an important task of the modern economic research, as it suggests the need to utilize classification and hierarchical approaches, as well as the estimation of the respective localization effectiveness. The essential moment for the understanding of global clustering processes is the provision of competitive framework for the cooperation of media holdings, which together can form a cluster while maintaining the principles of collaboration and ensuring the minimization of production, commercialization and distribution of information product, the most important of which is the TV product, the total expenditure for its production is quite high. In the context of Ukraine clustering of the television space carries both numerous benefits (increasing competitive status, reduction of non-productive costs, optimization of the pavilion activity, increasing the level of depreciation for the operation of expensive equipment etc.) and risks (cognitive control over public opinion, the monopolization of the airtime, the elimination of small companies, whose share in the national broadcasting time does not exceed 1 %).
Rywalizacja handlowa Unii Europejskiej i gospodarek wschodzących w Afryce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Nowak, Wioletta
Unia Europejska jest najważniejszym partnerem handlowym Afryki. Jednak od początku globalnego kryzysu finansowego, systematycznie traci swoją przewagę nad gospodarkami wschodzącymi w handlu z krajami afrykańskimi. Od 2007 roku wymiana handlowa Chin, Indii, Brazylii i Turcji z 34 najsłabiej rozwiniętymi krajami Afryki przewyższa wymianę Unii Europejskiej z LDCs. Gospodarki wschodzące nie tylko rywalizują między sobą o afrykańskie surowce, rynki zbytu i wpływy na kontynencie, ale stanowią zagrożenie dla pozycji i interesów Europy w Afryce. W artykule pokazano skalę i trendy w handlu dobrami między krajami Unii Europejskiej i 54 krajami afrykańskimi oraz 4 gospodarkami wschodzącymi (Chiny, Indie, Brazylia, Turcja) i Afryką w latach 2000–2013. Wymianę handlową między stronami zbadano na podstawie danych UN Comtrade Database. Relacje handlowe Unii Europejskiej z Afryką są bardzo złożone. Unia prowadzi negocjacje z poszczególnymi krajami, grupami krajów i Unią Afrykańską. Deklaruje partnerstwo w stosunkach z Afryką, naciska na wielostronną liberalizację handlu przez kraje afrykańskie, ale sama wciąż stosuje protekcjonistyczną politykę wewnętrzną. Przeznacza coraz większe kwoty na pomoc dla Afryki. Jednak otrzymanie pomocy uwarunkowane jest spełnieniem szeregu różnych kryteriów. Gospodarki wschodzące traktują kraje afrykańskie jako równorzędnych partnerów, rozwijają współpracę Południe-Południe i nie ingerują w sprawy wewnętrzne swoich partnerów handlowych. Systematycznie zwiększają pomoc rozwojową nie stawiając przy tym warunków politycznych. Zarówno UE, jak i gospodarki wschodzące, łączą politykę handlową z polityką rozwojową i inwestycyjną. Wydaje się jednak, że gospodarki wschodzące znalazły efektywniejszy sposób.
Impact du commerce international sur le développement économique de la République Démocratique du Congo
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Kamba-Kibatshi, Marcel
La politique monétaire est l'action par laquelle l'autorité monétaire, en générale la banque centrale agit sur l'offre de monnaie dans le but de remplir son objectif de stabilité des prix. Elle tâche également d'atteindre les autres objectifs de la politique monétaire, qualifié de triangle Keynésien : la croissance, le plein emploi, l'équilibre extérieur. La politique monétaire se distingue de la politique budgétaire. La politique monétaire peut avoir pour objectif de maintenir le taux de change de la monnaie nationale avec une monnaie. La fixité des taux de change peut-être obtenue par la banque centrale en vendant et en achetant des devises au jour pour atteindre le taux objectif. L'objectif déclare de la politique monétaire que mène la Banque Centrale au Congo est d'obtenir et de maintenir la stabilité des prix à travers l'ajustement de l'offre de monnaie à la demande de monnaie. Pour mettre en oeuvre celle-ci, la Banque Centrale du Congo détermine le cadre de pilotage à travers lequel la politique monétaire sera mise en oeuvre au cours de l'année. A partir de ce cadre, elle décide la mesure dans laquelle il convient de réserver ou d'assouplir les conditions monétaires. En effet, il ressort des analyses effectuées sur l'évolution de la conjoncture en République Démocratique du Congo au cours de ces trois dernières décennies (entre 1970 et 2000), que les épisodes de dépréciations de la monnaie nationale (Zaïre, Nouveau Zaïre et/ou Franc congolais) correspondent très souvent à une accélération du rythme de formation des prix intérieurs, de même que les périodes de fortes tensions inflationnistes se caractérisent également par des pertes de vitesse de la monnaie nationale par rapport aux devises étrangères. Fort de ces considérations, nous posons les questions suivantes : - Est-ce que le Franc congolais est stable ? - Quelles sont les politiques de la BCC pour soutenir la stabilité du Franc congolais ? Les réponses à ces questions constituent l'objet même de nos investigations tout au long de la présente étude. A travers l'article on a analysé les difficultés de la politique monétaire dans le contexte de la dollarisation complète de système bancaire et les faiblesses institutionnelles. L'analyse empirique confirme que la Banque centrale en République Démocratique du Congo est en mesure de contrôler la quasi-inflation, malgré qu’on pourrait avoir une réaction rapide des chocs inflationnistes. Après avoir analysé les avantages et les inconvénients des différents régimes de taux de change, on peut affirmer que le renforcement du cadre actuel de la politique monétaire reste la meilleure solution, étant donné que le pays est exposé aux nombreuses échanges de monnaies étrangères (change de devises). L'augmentation de l'exigence de réserve semble contredire d'autres mesures prises par la banque centrale. Le taux d'intérêt est conçu pour réguler la liquidité dans le système financier et influe sur le développement de l'activité économique. Il est l'un des principaux outils des autorités monétaires pour influencer l'octroi de prêts et de l'inflation de modulation dans le pays.
Dynamika procesów gospodarczych w skali mikro a problem nierówności społecznych w państwach BRICS
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Ostrowska, Marta
Utrzymanie równowagi między stabilnym przyrostem wartości dodanej w gospodarce a równomiernym podziałem dóbr w społeczeństwie ma niebagatelne znaczenie dla zachowania zrównoważonego charakteru rozwoju gospodarczego. W niniejszej analizie przedstawiono uwarunkowania i skalę nierówności w pięciu gospodarkach wschodzących: Brazylii, Rosji, Indii, Chin i RPA. Dokonano także analizy stanu przedsiębiorczości w tych państwach w oparciu o wybrane wskaźniki opracowane przez międzynarodowe ośrodki. W artykule ukazany został potencjał rozwoju przedsiębiorczości i związane z nim szanse na ograniczenie nierówności społeczno-gospodarczych. Ze względu na złożoność zadań badawczych wykorzystane zostały różne metody badawcze, w tym m.in.: metoda opisowa, metody analizy statystycznej, metody badań niereaktywnych oraz analiza treści. Przedsiębiorczość w gospodarkach wschodzących jest często jedyną szansą na podjęcie jakiejkolwiek pracy zarobkowej i umożliwia poprawę sytuacji bytowej społeczeństwa w obliczu sztywności na rynku pracy. Analiza danych pozwala na sformułowanie wniosku, iż także państwa BRICS mogą odnosić korzyści wynikające z rozwoju przedsiębiorczości. Jak wynika z badań prowadzonych przez instytucje międzynarodowe, rozwój przedsiębiorczości w tych krajach utrudniają czynniki instytucjonalne. Tak więc, poprawa otoczenia instytucjonalnego, w dużej mierze pozostająca w gestii państwa, może przyczynić się do wzrostu potencjału sektora przedsiębiorstw i pozwolić na budowanie silnych marek narodowych, rozpoznawalnych w świecie. To z kolei może wzmacniać konkurencyjność gospodarki i sprzyjać jej większemu umiędzynarodowieniu. Rozwój przedsiębiorczości powinien być więc wspierany przez państwo i jego organy, ponieważ to, obok oddolnych inicjatyw i rozwoju rodzinnych przedsiębiorstw, jak wynika z doświadczeń takich gospodarek jak Wietnam czy Korea Południowa, pozwala na wzrost zamożności i tym samym redukcję problemów związanych z nierównomiernym podziałem dóbr w społeczeństwie.
Znaczenie państwa w kształtowaniu uwarunkowań dla rozwoju przedsiębiorczości
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Piontek, Barbara
Chwiejność polskiego prawa stale przybiera na sile. Coraz częściej słyszymy głosy przedsiębiorców na temat barier rozwojowych, jakie stawia im państwo. Biznes nie nadąża za zmianami ustawowymi, które jeszcze nigdy nie następowały tak często. Ponadto działamy wciąż według krótkotrwałych scenariuszy, a horyzont długotrwałych korzyści zupełnie nam znika. Nie realizujemy wieloletnich strategii. Potrzebujemy mądrych decyzji i wspólnego działania – nie według klucza partyjnego, ale z myślą perspektywiczną o Polsce za 20, 50 czy 100 lat. Celem niniejszego artykułu jest wskazanie na kluczowe obszary, w których relacja państwo – przedsiębiorstwo jest szkodliwa i blokuje rozwój przedsiębiorczości. W artykule przyjmuje się założenie, że przedsiębiorca zajmuje kluczowe miejsce w porządku społecznym, a warunki dla dobrego funkcjonowania przedsiębiorstw przekładają się na procesy wzrostu i rozwoju. Kluczową rolę w kształtowaniu korzystnych uwarunkowań pełni państwo, które obecnie, niestety, w wielu obszarach jest nieudolne. Aktywizacja przedsiębiorczości ma istotne znaczenie, kształtowany jest w sposób świadomy i zależy od wybranego przez polityków i decydentów modelu rozwoju. Jeśli oddamy do adopcji gospodarczej naszą gospodarkę i gospodarcze funkcje życiowe podmiotom zewnętrznym okaże się, że pozostanie nam wegetacja pod gospodarczym i intelektualnym respiratorem.
Czy wzrost gospodarczy w krajach rozwijających się musi prowadzić do zwiększenia nierówności dochodowych? Przykład krajów Afryki Subsaharyjskiej z wykorzystaniem analizy skupień
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Witoń, Agnieszka
Artykuł podejmuje problem związku pomiędzy nierównościami dochodowymi a wzrostem gospodarczym w krajach Afryki Subsaharyjskiej. W świetle hipotezy Kuznetsa kraje subsaharyjskie, jako kraje o niewysokim poziomie rozwoju, powinny charakteryzować się dodatnią zależnością nierówności i wzrostu gospodarczego, jednak analiza danych sugeruje istnienie różnych ścieżek rozwoju w badanych krajach. Celem artykułu jest identyfikacja grup krajów subsaharyjskich charakteryzujących się podobną zależnością pomiędzy wzrostem gospodarczym a poziomem nierówności dochodowych. Do badania wykorzystano dane odnoszące się do tempa wzrostu gospodarczego, współczynnika Gini oraz udziału dochodu posiadanego przez poszczególne decyle ludności w 38 krajach Afryki Subsaharyjskiej. Ramy czasowe badania, różne dla poszczególnych krajów ze względu na dostępność danych, zamykają się w okresie 1985–2013. Analiza skupień została przeprowadzona z użyciem dwóch metod: metody Warda i metody pojedynczych skupień, których wyniki zostały ze sobą porównane. Analiza korelacji pomiędzy wzrostem gospodarczym a nierównościami dochodowymi w badanych krajach nie wykazała istnienia silnego związku. Wyniki analizy skupień pokazują, że istnieje pośród krajów Afryki Subsaharyjskiej stosunkowo duże zróżnicowanie w zakresie zależności wzrostu gospodarczego i zmian poziomu nierówności dochodowych. Angola przy bardzo wysokim średnim wzroście PKB charakteryzowała się też szybkim tempem redukcji nierówności, ale inne kraje, pomimo niewiele niższego wzrostu PKB cechowały się wzrostem nierówności dochodowych. Nie została zaobserwowana zależność pomiędzy przynależnością do określonych skupień a zasobnością kraju w surowce naturalne, które często są wykorzystywane do tłumaczenia zróżnicowanych ścieżek rozwoju krajów subsaharyjskich.
Mainstream and Heterodox Sources of Endogenous Growth: Some Linkages and the Role of Income Distribution
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Valente, Riccardo
Much of the recent „mainstream” literature on economic growth focuses on the role played by factors such as human capital, technical change and innovation, leaving somehow aside the crucial role which physical capital accumulation previously played in economic theory. As underlined in section one, a positive linkage between physical and human capital accumulation is however explicitly admitted by many „mainstream” endogenous economic growth theorists. They, however, accept either assumptions about physical capital accumulation presented in Solow model based on long run Say’s law validity or accept neoclassical factor demand functions, based on marginal productivity. In both endogenous and exogenous „mainstream” growth models, income inequalities are thus assumed to positively affect physical capital accumulation and partially or fully affect human capital accumulation as well. Second section presented heterodox arguments contesting both the concept of monotonous productive factor demand functions and the long run validity of Say’s law. It was, then, pointed out that in heterodox growth theory an independent, and much underestimated by „mainstream” authors, channel of economic growth endogenization can be found. Third section stressed that, once Keynesian long run physical capital accumulation pathdependency from short and long run evolution of aggregate demand and income distribution is considered, a strong positive relation between income inequalities reduction, technical change and both human and physical capital accumulation can be expected to follow. Integration of Keynesian and „mainstream” approaches was argued to could possibly increase the relevance of sources of endogenous growth present in both approaches and to reduce the inopportune long-short run divide still affecting economic theory.
Prowzrostowa orientacja polityki wobec Romów w Europie
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Szewczyk, Marcin
Unia Europejska jest ukierunkowana na dążenie do osiągnięcia celów spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej. Są one ściśle związane z trwałym wzrostem gospodarczym i społecznym, który niemożliwy jest bez rozwoju w tych obszarach. Strategia Unii Europejskiej dotycząca zmiany sytuacji Romów jest ściśle związana ze strategią Europa 2020, nastawioną na realizację celów spójności. Praktyczna realizacja założeń proromskiej strategii jest powierzona państwom członkowskim. Na tej płaszczyźnie dochodzi do konkretyzacji unijnych założeń ramowych, zgodnie z ich rozwojowym ukierunkowaniem. Jednak biorąc pod uwagę ostatni etap wdrażania strategii UE, czyli praktyczną realizację działań skierowanych do Romów, pojawi się problem związany z różnymi systemami wartości. Cele Unii Europejskiej opierają się przede wszystkim na wartości rozwoju i dążeniu do wzrostu. Kultura Romów – ukształtowana przez potrzebę przetrwania – związana jest z systemem wartości opierającym się na trwaniu, niezmienności i silnych więziach wewnątrzgrupowych. Oceniając z takiego punktu widzenia prorozwojową orientację polityki wobec Romów w Europie, należałoby przyjąć inne kryteria, niż te, które wynikają z unijnej strategii, a także strategii „Europa 2020”. Jednak nawet Wskaźnik Rozwoju Społecznego nie w pełni umożliwia ocenę adekwatną do systemu romskiej kultury. Najważniejsze zatem pozostają unijne kryteria oceny prowzrostowej orientacji polityki. Podstawą do takiej oceny są założenia określone w Unijnych Ramach, a także coroczne komunikaty Komisji Europejskiej podsumowujące postępy państw członkowskich. Na ich podstawie jednoznacznie można stwierdzić, że polityka wobec Romów jest ukierunkowana na wzrost gospodarczy i społeczny.
Aktywne formy przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Danecka, Marta
W artykule poruszony został problem wykluczenia społecznego w kontekście powrotu na rynek pracy. Punktem wyjścia jest brak możliwości aktywizowania osób wykluczonych poprzez ofertę pomocy społecznej. Podkreśla się także skutki uboczne, których doświadczają jej podopieczni: bierność, dziedziczenie stylu życia z zasiłków socjalnych oraz brak motywacji do integracji ze środowiskiem lokalnym. Wytyczne co do kierunków polityk społecznych w ramach unijnego modelu rozwoju sprawiły, że polityka społeczna, a w szczególności tzw. polityka aktywizacji poszukuje metod przeciwdziałania tym patologiom. Poprzez włączenie podmiotów ekonomii społecznej i sektora pozarządowego do realizacji zadań na płaszczyźnie pomocy społecznej powstała szansa odejścia od traktowania jej jako instytucji transferów socjalnych. Powstała wielosektorowa pomoc społeczna oparta na trzech filarach: opiekuńczym (tradycyjnym), prozatrudnieniowym i reintegracyjnym, który realizowany jest poprzez tworzenie instytucji zatrudnienia socjalnego. Nowy system zakłada warunkowanie pomocy. W artykule zaprezentowano podstawowe dane dotyczące potencjału zatrudnienia socjalnego oraz beneficjentów korzystających z aktywizujących form wychodzenia z wykluczenia. Zwrócono uwagę, że podstawowym problemem w procesie aktywizacji osób długotrwale bezrobotnych jest bardzo niska skuteczność i bardzo znikomy efekt zatrudnieniowy po ukończeniu kursu. Kwestia ta ukazana jest z dwóch perspektyw: ilościowej –za pomocą wskaźników statystycznych i jakościowej –określenie motywacji do podejmowania aktywności. Obraz statystyczny dają wartości dwóch wskaźników: ukończenia zajęć reintegracji społeczno-zawodowej i ekonomicznego usamodzielnienia się. Perspektywa jakościowa opiera się na ukazaniu (na podstawie wyników badań sondażowych) postaw klientów pomocy społecznej wobec aktywizacji społeczno-zawodowej, motywów podejmowania działania oraz wizję podejmowanych w przyszłości form pracy zarobkowej.
Профессиональное выгорание у менеджеров
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Ткач, Тамара
Особенностью профессиональной деятельности человека в ХХІ веке стало то, что человек терпит не сколько от физических нагрузок, а, в большей мере, от психоэмоциональных. Особенно это касается людей, которые работают в системе «человек-человек», одним из представителей которых есть менеджер. Часто менеджер принимает не совсем рациональные решения. В процессе своей профессиональной деятельности менеджеру приходится делать конкретные выводы, сопоставлять. Но ожидания от принятых решений не всегда оправдываются. Чрезмерные амбиции, ожидание поощрения труда, желание быстрого продвижения по карьерной лестнице возбуждают психоэмоциональную сферу человека. В результате, человек может преодолеть опасную черту, за которой наступает недостаток мотивации, удовольствия в работе, радости от достижений, одним словом, стресс, связанный с профессиональной деятельностью. Синдром, который развивается на фоне хронического стресса, ведет к истощению эмоционально-энергичных и личностных ресурсов работающего человека, провоцирует профессиональное выгорание. Профессиональное выгорание возникает в результате внутреннего накопления отрицательных эмоций без «разрядки» или «освобождения» от них.
Psychologiczne uwarunkowania postaw studentów ekonomii wobec redystrybucji
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Klebaniuk, Jarosław
Badania kwestionariuszowe studentów ekonomii (N=286) przeprowadzone w czerwcu 2015 roku miały na celu odpowiedź na pytanie o przyczyny różnic w postawach wobec powszechnego dostępu do opieki zdrowotnej i do wyższej edukacji, a także – do polityki podatkowej, która służy wyrównywaniu poziomu życia różnych grup społecznych. Podjęta tematyka wydaje się istotna w kontekście preferencji politycznych przyszłych wyborców i poparcia dla określonych rozwiązań systemowych, zwłaszcza że z badanej grupy w przyszłości mogą wyłonić się osoby stanowiące źródło opinii i tworzące konkretne rozwiązania. Analiza regresji wykazała, że stosunek do redystrybucji zależy w umiarkowanym stopniu od orientacji na dominację społeczną [SDO, Sidanius i Pratto, 1999], czyli postawy wobec nierówności międzygrupowych oraz doświadczanej winy egzystencjalnej [EG, Hoffman, 1976] wynikającej z przeświadczenia, że jest się niesłusznie uprzywilejowanym. Subiektywny statusu społeczno- -ekonomiczny jedynie w niewielkim stopniu pozwalał przewidywać stosunek do redystrybucji. Inaczej niż w badaniach amerykańskich [Wakslak i in., 2007] nieistotne okazało się oburzenie moralne – negatywne emocje w odpowiedzi na niesprawiedliwe traktowanie innych przez osoby trzecie [Montada i in., 1986]. Jeśli chodzi o poszczególne obszary redystrybucji, to w przypadku polityki podatkowej układ zależności był podobny, przy czym stosunkowo największą rolę odgrywało EG, w przypadku obszaru edukacji wyższej – subiektywny status nie odgrywał rolę, zaś w przypadku ochrony zdrowia – jedynym istotnym predykatorem była SDO. W żadnym z badanych obszarów postawa wobec redystrybucji nie zależała ani od doświadczanego oburzenia moralnego, ani od takich zmiennych, jak ogólne zadowolenie z życia czy poczucie wpływu na własne życie.
Nierówności społeczno-ekonomiczne a koncepcje sprawiedliwości dystrybutywnej Amartyi Kumar Sena i Johna Rawlsa
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Tuziak, Rafał
Analizy i rozważania filozoficzno-polityczne i społeczno-ekonomiczne dotyczące sprawiedliwości cechuje duża różnorodność. Wielość ujęć i perspektyw wynika nie tylko z faktu złożoności samego pojęcia, ale także z tego, że kwestia sprawiedliwości stanowi centralne zagadnienie dla odmiennych od siebie nurtów myślenia z zakresu teorii moralnej, teorii państwa i prawa, a także ekonomii. W świecie, gdzie istnieje ograniczona ilość dóbr określenie zasad ich sprawiedliwego podziału ma fundamentalne znaczenie. Ten fakt jest jednym z elementów uzasadniających ważność podjęcia problematyki sprawiedliwości dystrybutywnej. W szerszym wymiarze poznawczym analiza zagadnienia sprawiedliwości jest interesującym obszarem badań i refleksji także dlatego, że jest ono centralnym pojęciem ze sfery wartości tworzącym podstawę ładu społecznego. Odpowiedzi na pytanie o istotę sprawiedliwości osadzone są i wywiedzione z systemów wartości. Wartości z kolei są elementem kultury, którą tworzą i od której zarazem zależą. Kierunek i dynamika ewolucji poszczególnych składników kultury uwarunkowane są historycznymi przemianami w tej kulturze oraz tym, jak zmienia się świat ludzkich wartości, pojęć, idei i norm. Sposób pojmowania sensu i znaczenia pojęcia sprawiedliwości kształtuje się w zależności od tego, jakie w danej kulturze dominuje rozumienie prawa, moralności, religii. W niniejszym artykule skupiono się na teoriach sprawiedliwości dystrybutywnej Johna Rawlsa i Amartyi Kumar Sena, jako próbach wypracowania teoretycznych podstaw optymalnego mechanizmu podziału dóbr w społeczeństwie. W kontekście narastających nierówności społeczno- -ekonomicznych we współczesnym świecie jest to zagadnienie doniosłe zarówno w wymiarze teoretycznym, jak i praktycznym. W opracowaniu przedstawiono zasadnicze elementy koncepcji teoretycznych J. Rawlsa i A.K. Sena w ujęciu analityczno-porównawczym, podejmując próbę odpowiedzi na pytanie, która koncepcja stwarza większe szanse na sprawiedliwy podział dóbr i ograniczenie skali nierówności społeczno-ekonomicznych.
Polityka inkluzji – iluzja równości?
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Przybylska-Czajkowska, Barbara
Równość, sprawiedliwość, wolność, demokracja – to wartości żywe i cenne dla współczesnych ludzi, zarówno dla tzw. przeciętnego człowieka, jak i dla teoretyków. W świadomości potocznej istnieje poczucie ich wzajemnych związków i pewnego rodzaju ich niepodzielności. Występują, jak się wydaje „chętnie” razem. Teoretycy, którzy również chętnie zajmują się tymi ideami, lub, jak w przypadku równości, ich przeciwieństwem – nierównością, znajdują także dowody na bliskość tych pojęć. Szczególnie, burzliwe dyskusje na temat poważnego społecznego i politycznego problemu, jakim są narastające nierówności pokazują wpływ, jaki na wolność, jakość demokracji i stan społeczeństwa ma brak równości. Aby zademonstrować swą aktywność i zaangażowanie w zwalczaniu nierówności, które są dla demokracji niszczące, politycy ogłosili politykę inkluzji. Przedstawiano ją jako sposób wyrównywania rażących nierówności, metodę na włączenie i partycypację, jako na lepszą jakość demokracji. Jednak, zdaniem F. Furediego, stan społeczeństwa: upadek standardów w kulturze, poziomu edukacji, bierność obywateli, a także niekorzystne zmiany w obszarze nauki i niezależności intelektualistów, dowodzą, że to się nie udało. Przyczyną porażki polityki inkluzji jest, jego zdaniem, fakt, że była ona tylko iluzją polityki równości. Rzeczywista walka z nierównością, musi być walką z rzeczywistymi – ekonomicznymi źródłami nierówności, a nie tylko wytwarzaniem w jednostkach przekonania o równości. Polityka inkluzji, zdaniem Furediego, była właśnie tylko zabiegiem psychologicznym, mającym dać złudzenie równości jednostkom, a politykom pomóc odzyskać nadszarpnięte zaufanie obywateli. Włączanie i partycypacja jest dobrą propozycją, ale jako uzupełnienie innych, podstawowych działań w sferze ekonomii i polityki, które oddziaływałyby na ekonomiczne i społeczne źródła nierówności. Polityka inkluzji nie powinna też, jak to się stało, obniżać poziomu edukacji, kultury i jakości demokracji. To jest możliwe i nie należy ulegać przekonaniu, że zwiększenie dostępu do np. edukacji czy kultury, zawsze musi mieć taki skutek. F. Furedi nie tylko wskazuje na nieskuteczność, dla celu, jakim jest polepszenie stanu społeczeństwa i demokracji, metod, jakie proponowała polityka inkluzji, ale obwinia samych polityków o nie – szlachetne intencje. Niezależnie od tego czy ma rację, jego stanowisko warte jest przemyślenia i uwzględnienia w dyskusji o nierównościach.

Przeglądaj

Ostatnio nadesłane materiały