Sacrum et Decorum nr 15 (2022)
URI dla tej Kolekcji
Przeglądaj
Ostatnio nadesłane materiały
- PozycjaIn memory of Ryszard Ryba (1935–2022)(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Batory, PawełRyszard Ryba is a Polish sculptor active in the second half of the 20 th century. He was primarily a creator of sacred art, and his works can be found in the churches of the Podkarpacie and Lesser Poland regions (the present dioceses of Przemyśl, Rzeszów, Tarnów and Sandomierz). In addition to sculpting, he was involved in designing sacred interiors and elements of their decor (tabernacles, sedilia, pews, confessionals, etc.), participating in the development of principles for adapting church interiors to the conditions of the reformed liturgy after the Second Vatican Council. He is also the author of graphic and drawing series, which he created especially in the first twenty years of the 21 st century. His sculptures, especially those from the beginning of his creative path, are characterised by great simplicity. Their impact is due to their powerful, synthetic form, acting as an expressive sign. With time, his great narrative talent became revealed more and more clearly, and the qualities that built the mood of unique softness and tenderness came to the fore. He was also increasingly willing to reach for topics related to family and everyday life. His artistic oeuvre, however, constitutes a coherent whole which is still intensely impressive.
- PozycjaNew Christian art? The socio-political context(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022) Murzyn, ŁukaszTekst jest próbą wskazania obszarów kompetencji metafizycznych sztuki najnowszej. Wskazuje, że możliwe jest zbliżenie aktualnych praktyk artystycznych i współczesnej wrażliwości religijnej. Zawiera zarys przemian historycznych, które doprowadziły do dzisiejszego rozmijania się sztuki zbliżonej do środowisk religijnych z głównym nurtem instytucjonalnym. Wskazuje równocześnie, że dzieła niosące treści metafizyczne i religijne występują w wielu różnych rejonach dzisiejszego obiegu artystycznego i są realizowane także z zastosowaniem najnowszych mediów sztuki. Akcentuje rolę właściwie pojętej tradycji, zdolnej do ciągłej aktualizacji swoich form przy zachowaniu niezmiennych wartości duchowych. Autor zwraca uwagę na społeczno-polityczny kontekst oddziaływania sztuki niosącej tak zwane uniwersalne wartości oraz na konieczność dialogicznego podejścia do programów działania publicznych instytucji kultury.
- Pozycja„Wewnętrzne światło” Witraż we współczesnej sztuce sakralnej Francji – zarys problematyki(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2007-12) Kluczewska-Wójcik, AgnieszkaW latach 20. XX wieku rozpoczął się we Francji ruch odnowy sztuki sakralnej, obejmujący także witraż. Jego odrodzenie wiązało się z odejściem od iluzjonistycznego charakteru witrażownictwa XIX wieku i nawiązaniem do monumentalizmu oraz duchowej tradycji średniowiecza. Poszukiwania nowej koncepcji witrażu zarówno w aspekcie ideologicznym, jak i technologicznym zaowocowały powstaniem „witraży artystów” (vitraux d’artistes), realizowanych od połowy XX wieku na oficjalne zlecenia, dzięki współpracy instancji kościelnych i władz państwowych, która w latach 80. XX wieku zyskała ścisłe podstawy prawne i finansowe. Etapy tej ewolucji wyznaczały zespoły witraży projektowane przez mistrzów powojennej awangardy: G. Rouaulta i J. Bazaine’a w Notre Dame de Toute Grâce na płaskowyżu Assy (1937–1946); H. Matisse’a dla Notre Dame du Rosaire w Vence (1940); A. Manessiera w Saint Michel w Les Bréseux z pierwszymi witrażami abstrakcyjnymi (1948); F. Légera, J. Bazaine’a i J. Le Moala we wnętrzach Sacré-Coeur w Audincourt, (1949–1951); Le Corbusiera w Notre Dame w Ronchamp (1951–1955) oraz nowoczesne witraże J. Villona, R. Bissière’a i M. Chagalla, które wprowadzono po raz pierwszy do światowej klasy zabytku architektury, katedry Saint-Étienne w Metzu (1955). Rekonstrukcja katedry Saint-Cyr et Sainte-Julitte w Nevers dała okazję do zaprezentowania swojej wizji malarstwa witrażowego przedstawicielom młodszej generacji: R. Ubacowi, C. Viallatowi, J.M. Alberoli, G. Honeggerowi i F. Rouanowi (1973–2011). Z wyjątkiem Alberoli wszyscy związani byli z rozwijającymi się od lat 50. XX wieku tendencjami niefiguratywnymi. W ten sam nurt wpisywały się odwołujące się do tradycji cysterskich wybitne realizacje J.P. Raynauda w Noirlac (1975–1977), P. Soulages’a w Conques (1986), J. Ricardona w Acey (1991–1994) czy A. Nemours, przedstawicielki ruchu Art Concret, w Salagon (1998). Powrót do figuracji znalazł kontynuację w projektach G. Garouste’a dla Notre Dame de Talant (1996–1997), C. Benzaken dla Saint-Sulpice w Varennes-Jarcy (1991–2007), M. Raysse’a, związanego z ruchem Nouveau Réalisme, dla Notre-Dame de l’Arche d’Alliance w Paryżu (1986–1998) i G. Collin-Thiébauta dla Saint Gatien w Tours (2010–2013). Twórcy vitraux d’artistes zaakceptowali narzucone ramy programowe, nie rezygnując przy tym z wolności wyboru środków wyrazu i konwencji estetycznych. Dzięki ich poszukiwaniom i kreatywności, wprowadzaniu innowacyjnych procesów technologicznych czy nowemu odczytaniu tradycyjnych materiałów i metod warsztatowych, a także odwadze zleceniodawców kościelnych i państwowych francuski witraż w pełni włączył się w ewolucję współczesnej ekspresji plastycznej.
- PozycjaThe mural paintings of Modest Sosenko. Characteristics of the style based on representative examples.(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Semchyshyn-Huzner, OlesiaIn the considerable creative legacy of the Ukrainian artist Modest Sosenko (1875–1920), the murals and sacred easel paintings he created for more than ten Galician churches deserve special attention. His contemporaries noted that the artist’s sacred works were characterised by his own ‘Sosenko style’, which boldly and organically combined Byzantine traditions reinterpreted by 16 th – and 17 th – century masters with modern European stylistic requirements of the turn of the 19 th and 20 th centuries. He was a pioneer who paved the way for the development of modern church art, which was helped by the circumstances of his life. After acquiring a thorough European professional education during his studies in Kraków as well as in Munich and Paris thanks to a scholarship funded by Metropolitan Andrey Sheptytsky, Sosenko returned to Galicia and, continuing his mentor’s activities in the field of museums, became a full-time employee of the Church (later National) Museum. His direct contact with old monuments of iconography, manuscripts and incunabula, and folk art allowed him to gain a deep understanding of the peculiarities of Ukrainian national art. Thus, the combination of his personal talent, professional knowledge and museum experience, as well as his close relationship with the head of the Greek Catholic Church – Andrey Sheptytsky, who directed all his efforts towards the revival of the high culture of decorating the sacred space of Eastern Rite churches, gave birth to an intellectual artist, ready to take up the challenge of the present day. However, it is not possible to appreciate Sosenko’s achievements in their entirety. The warfare in the region during the two world wars of the 20 th century, the years of Soviet rule, which was intolerant of cultural, national and spiritual heritage, and even the first years of Ukrainian independence, were not conducive to the preservation of the churches and their decoration. As a result, researchers are forced to conclude that most of Sosenko’s works have been irretrievably lost. The artist’s sources of inspiration, the specific composition of his monumental artworks, the range of colours, the ideological and aesthetic programme can only be reconstructed on the basis of the decorations of two churches in the Lviv region: St. Michael the Archangel in the village of Pidberizci and the Holy Resurrection in the village of Poliany, by making comparisons with fragments of lost murals recorded in archival photographs, and by adding the decoration, already after restoration toning, of the artist’s last sacred object – St. Nicholas Church in Zolochiv. Even such scattered data make it possible to observe many of the author’s characteristics, to determine the process of the formation of Sosenko’s distinct individual artistic style, to which this study is dedicated.