Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 73(1)/2023
URI dla tej Kolekcji
Przeglądaj
Ostatnio nadesłane materiały
Aktualnie wyświetlane 1 - 5 z 10
- PozycjaWpływ wybranych determinant ekonomicznych, demograficznych i kulturowych na zachowania żywieniowe konsumentów(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-03) Żurek, JagodaPotrzeby żywieniowe należą do podstawowych potrzeb fizjologicznych człowieka. Wpływają na postawy i wybory konsumentów, gdyż wiążą się z zaspokajaniem potrzeb pokarmowych. Dokonując wyboru żywności, konsument zazwyczaj kieruje się swoimi dochodami, preferencjami i przyzwyczajeniami. Cały splot rynkowych uwarunkowań wpływa na ostateczny wybór żywności. Celem artykułu jest identyfikacja i określenie wpływu wybranych czynników ekonomicznych, demograficznych i kulturowych na zachowania żywieniowe konsumentów w odniesieniu do współczesnych zmian rynkowych. W opracowaniu wykorzystano metodę przeglądu oraz krytycznej analizy literatury przedmiotu opublikowanej w latach 2004–2022. Wśród czynników ekonomicznych określono wpływ cen żywności oraz dochodów konsumentów na ich zachowania żywieniowe. Analiza wykazała, że cena żywności wysokiej jakości jest główną barierą ograniczającą wzrost jej popytu wśród konsumentów o niskich dochodach, którzy preferują tańsze produkty, dostarczające większe ilości energii. Im wyższy poziom dochodu, tym większy odsetek osób spożywających owoce i warzywa w codziennej racji pokarmowej. Czynniki demograficzne, takie jak płeć i poziom wykształcenia, wpłynęły na zachowania konsumentów na rynku żywności. Wybory żywieniowe kobiet częściej niż mężczyzn odpowiadają zasadom zdrowego żywienia, o czym świadczy wyższy udział owoców i warzyw w ich diecie, spożywanie większej liczby posiłków w ciągu dnia oraz preferowanie zdrowszych metod obróbki kulinarnej. Wzrost poziomu wykształcenia jest dodatnio skorelowany ze wzrostem świadomości żywieniowej konsumentów. Literatura dotycząca zwyczajów żywieniowych determinowanych czynnikami kulturowymi sugeruje, że osoby starsze najczęściej wykazują postawy etnocentryczne, zaś osoby młodsze chętnie wybierają żywność typową dla kuchni innych narodów.
- PozycjaBranża wypożyczalni samochodów w dobie pandemii COVID-19 – pragmatyzm w zarządzaniu(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-03) Gierczak-Korzeniowska, BeataCelem artykułu jest identyfikacja inicjatyw oraz rozwiązań stosowanych przez wypożyczalnie samochodów w czasie pandemii COVID-19. Prezentowane w tekście analizy dotyczą wyników badania przeprowadzonego w agencjach wynajmu samochodów zlokalizowanych w Porcie Lotniczym im. Václava Havla w Pradze. W części teoretycznej przeprowadzono kwerendę literatury, natomiast do opracowania części empirycznej wykorzystano kwestionariusz ankiety. Przeprowadzone badania pokazały, że wybuch pandemii COVID-19 w istotny sposób zahamował i ograniczył rozwój oraz funkcjonowanie branży wypożyczalni samochodów. W badanych agencjach odnotowano 50% spadek liczby zamówień. Straty doprowadziły do ograniczania kosztów, które przełożyły się na zwolnienia lub zmiany umów z pracownikami. Dokonano zbycia aktywów niezwiązanych z podstawową działalnością firmy oraz podjęto współpracę z innymi podmiotami, aby zdywersyfikować źródła dochodu i potencjalnych klientów w czasie obostrzeń pandemicznych. Istotnej zmianie uległa także kategoria klienta wypożyczalni samochodów, a co za tym idzie, modele mobilności podróżnych korzystających z usług wypożyczalni samochodów. Pojawiły się wydatki na bezpieczeństwo i ochronę zdrowia pracowników i klientów, które stanowiły dodatkowe obciążenie dla przedsiębiorstw. Wyniki badań mogą stanowić źródło informacji dla agencji, które w przyszłości mogą być narażone na podobne i trudne sytuacje.
- PozycjaProblemy i wyzwania prognozowania produkcji energii elektrycznej z OZE w Polsce w kontekście współczesnych kryzysów(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-03) Surówka, AgataBezpieczeństwo energetyczne kraju jest jedną ze składowych bezpieczeństwa narodowego. Obecnie z uwagi na rangę zagadnienia stało się ono źródłem szczególnego zainteresowania. Do działań przyczyniających się do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego zaliczyć należy zastosowanie odnawialnych źródeł energii (OZE). Celem artykułu jest podjęcie próby odpowiedzi na pytanie, czy na podstawie ogólnodostępnych danych GUS możemy skutecznie przewidywać kształtowanie się produkcji energii z odnawialnych nośników. Realizacji celu dokonano dwuetapowo. W pierwszym sporządzono prognozy wybranych cech charakteryzujących produkcję energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii dla okresu 2021–2023 na podstawie danych z lat 2000–2018, a w drugim dane pierwotne uzupełniono o okres 2019–2020. Jako narzędzia badawcze wykorzystano metodę wyrównywania wykładniczego Holta oraz metodę średniookresowego tempa zmian. Otrzymane wyniki porównano. W toku badania pozytywnie zweryfikowane zostały obie hipotezy: Województwa Polski charakteryzują dynamiczne zmiany w zakresie zróżnicowania produkcji energii z odnawialnych źródeł energii, co przekłada się na znaczną zmienność pozycji zajmowanych w rankingach dla wybranych cech je charakteryzujących. Dynamiczne zmiany z zakresie produkcji energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii powodują, że sporządzanie prognoz kształtowania się tego zjawiska należy uznać za poznawcze. Otrzymane wyniki pozwoliły ocenić jakość i skuteczność prognoz sporządzanych na podstawie dynamicznie zmieniających się informacji statystycznych. Obliczenia wykonano w programie Statistica. Źródłem pochodzenia danych był Bank Danych Lokalnych.
- PozycjaOpodatkowanie dochodów z zatrudnienia – dylematy równościowe w polskim systemie podatkowym(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-03) Supera-Markowska, MariaWe współczesnym obrocie gospodarczym występuje znaczna różnorodność form wykonywania pracy zarobkowej. Celem niniejszego opracowania jest analiza ich aspektów podatkowych w kontekście zasady sprawiedliwości, z którą ściśle jest związana zasada równości. Hipoteza badawcza zakłada, iż polski system podatkowy, przewidując zasadniczo odmienne reguły opodatkowania w zależności od formy zatrudnienia, różnicuje ciężar podatkowy dla dochodów osiąganych z różnych form świadczenia pracy. Dalsza hipoteza zakłada, że to zróżnicowanie jest nieusprawiedliwione i powoduje naruszenie zasady równości; stanowi przejaw niesprawiedliwości w opodatkowaniu, a ponadto powoduje naruszenie zasady neutralności, gdyż może potencjalnie wpływać na decyzje podatników co do wyboru formy zatrudnienia motywowane przesłankami podatkowymi. Aby zweryfikować te hipotezy, poddano analizie różne formy wykonywania pracy zarobkowej oraz dotyczące ich uregulowania ustaw o podatkach dochodowych. Analiza została przeprowadzona z użyciem metody dogmatyczno-prawnej i prawno-porównawczej. W jej wyniku sformułowano pewne rekomendacje de lege ferenda w celu zapewnienia bardziej sprawiedliwego i neutralnego systemu opodatkowania dochodów z pracy zarobkowej w polskim systemie prawnym.
- PozycjaNierówności na rynku pracy a zróżnicowanie regionalne w Polsce(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-03) Piekutowska, AgnieszkaCelem artykułu jest wskazanie związku pomiędzy istniejącymi nierównościami na rynku pracy a zróżnicowaniem regionalnym polskiej gospodarki. W opracowaniu przybliżono zagadnienia dotyczące różnic w poziomie rozwoju gospodarczego. Wyodrębniono przy tym regiony najsłabiej rozwinięte. Podkreślono także trwały charakter istniejących dysproporcji, a co za tym idzie konieczność identyfikacji czynników odpowiedzialnych za powstałe różnice. Analiza literatury przedmiotu wskazała, że istotną rolę odgrywają nierówności na rynku pracy. Dlatego też, w kolejnej części opracowania zwrócono uwagę na rolę edukacji w rozwoju gospodarczym. Poziom wykształcenia ludności określa bowiem jakość kapitału ludzkiego i tym samym staje się istotnym czynnikiem rozwoju regionalnego. Przeprowadzona analiza statystyczna potwierdziła, że regiony najsłabiej rozwinięte dysponują niskiej jakości kapitałem ludzkim, co utrudnia zmniejszenie istniejących dysproporcji rozwojowych. Z punktu widzenia zróżnicowania regionalnego istotne okazały się również nierówności w dostępie do ofert pracy. Zapotrzebowanie na pracowników determinuje przy tym natężenie podmiotów gospodarki narodowej w rejestrze REGON. Pod tym względem również zaobserwowano istotne różnice w skali regionów. Wynika z nich, że regiony najsłabiej rozwinięte mają ograniczony dostęp do ofert rynku pracy, nie tylko ze względu na niską jakość kapitału ludzkiego, ale także niski poziom przedsiębiorczości. W ten sposób, analiza literatury i danych statystycznych pozwoliła stwierdzić, że zarówno nierówności edukacyjne, jak i nierówności w dostępie do ofert pracy pozostają istotnymi determinantami zróżnicowania regionalnego w polskiej gospodarce.