Kryzys ekonomiczny i finansowy doprowadził do ujawnienia wielu niedoskonałości systemu zarządzania ekonomicznego w krajach Unii Europejskiej, a ustalone reguły fiskalne nie zapobiegły kryzysowi zadłużenia w strefie euro. Nie tylko doszło do gwałtownego pogorszenia się wskaźników fiskalnych we wszystkich krajach tego ugrupowania, przebieg kryzysu udowodnił także, że nad¬mierny poziom długu może stanowić poważniejsze zagrożenie dla stabilności fiskalnej niż wysoki wskaźnik deficytu budżetowego. Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie działań podjętych po kryzysie zmierza¬jących do zapewnienia zachwianej równowagi budżetowej na poziomie UE, oceny ich skuteczno¬ści oraz dyskusji na temat możliwości efektywnego zapewnienia dyscypliny fiskalnej szczególnie w strefie euro złożonej z państw o bardzo zróżnicowanej kulturze stabilności fiskalnej. Z przeprowadzonej analizy wynika, że zreformowane reguły fiskalne nadal nie spełniają wielu warunków tzw. dobrej i skutecznej reguły fiskalnej. Z jednej strony zwiększyła się elastyczność przepisów, co pozwala uwzględnić zróżnicowanie sytuacji gospodarczej w poszczególnych krajach członkowskich. Z drugiej strony jednak doszło do istotnego skomplikowania przepisów, co utrud¬nia weryfikację stopnia ich respektowania przez kraje członkowskie. Co więcej, upolitycznienie procesu podejmowania decyzji oraz brak skutecznych instrumentów zapewniających niezbędne do¬stosowanie polityki fiskalnej w krajach członkowskich, powodują, że rozwiązania te nie są jednak wystarczające do efektywnego zapewnienia stabilności fiskalnej w długim okresie. Wobec skrajnych kontrowersji co do kierunku reform oraz w warunkach unikania trudnych decyzji przez instytucje UE, ostatecznie, przy relatywnie wysokich preferencjach suwerenności w dziedzinie polityki fiskalnej, najważniejszym czynnikiem utrzymania dyscypliny budżetowej w długim okresie jest występowanie kultury stabilności fiskalnej w poszczególnych krajach.

Economic and financial crisis has led to the disclosure of many imperfections of the system of economic management in the European Union, and established fiscal rules did not prevent the debt crisis in EMU. Not only there was a rapid deterioration in fiscal indicators in all coun¬tries of this group, the course of the crisis also proved that the excessive levels of debt can be a serious threat to the -fiscal sustainability than high budget deficit indicators. The aim of this paper is to present measures used after the crisis to ensure the disturbed balance budget at the EU level, to assess their effectiveness and discussions on the possibility of ensuring fiscal di¬scipline effectively especially in the euro area composed of countries with very diverse culture of fiscal sustainability. The analysis shows that the reformed fiscal rules still do not meet many of the conditions of the so-called. good and effective fiscal rule. On the one hand, it increased flexibility of regulations, which allows to take into account the diversity of the economic situation in individual member states. On the other hand, there has been a significant complexity of the rules, making it difficult to verify the degree of respect by member states. Furthermore the politicization of decision-making and the lack of effective instruments to ensure the necessary adjustment of fiscal policies in the Member States, they mean that solutions are not however, sufficient to effectively ensure fiscal stability in the long run In view of the extreme controversy about the direction of reform and conditions to avoid dif¬ficult decisions by the EU institutions, finally, at a relatively high preferences of sovereignty in the area of fiscal policy, the most important factor in maintaining fiscal discipline in the long run is the presence of the culture of fiscal sustainability in individual countries.