Beata Studziżba-Kubalska2023-06-242023-06-242022-12Sacrum et Decorum, nr 15 (2022), s. 39-781689–5010https://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/9127Translated by Monika MazurekJózef Mehoffer’s competition design for the painting decoration of the Franciscan Church in Kraków in 1894 has not yet been found. This article is an attempt to reconstruct the artist’s decorative concept on the basis of the surviving sketches for the project, as well as notes drawn and written in a sketchbook from 1893–1894. The artist, who was in Paris in February 1894, heard about the competition from Tadeusz Stryjeński. The project he sent to the jury in May 1894 did not meet the formal requirements; it was too sketch-like and unpolished and was not accepted. Mehoffer began work on it with detailed studies of sources and iconography, documented by his drawings and notes in his sketchbook. These bear witness to his technical dependence on Jan Matejko and the painters of the historicist school. The artist’s meticulous approach in this respect was perhaps one of the reasons why the project was not completed within the three-month deadline set by the jury. A stylistic analysis of Mehoffer’s sketches for the decoration of the Franciscan Church leads to the conclusion that they were created under the influence of Matejko’s polychrome decoration of the presbytery of St Mary’s Church in Kraków, as well as other sacral decoration of the second half of the 19 th century, associated with the current of academic historicism – an important model for the Polish artist was undoubtedly the polychrome decoration of the chapels of Notre Dame Cathedral in Paris – by Eugène Viollet-le-Duc and Maurice Ouradou. Mehoffer owed much of his inspiration for the iconography of his design, in which the dominant motifs were depictions of 13 th -century Polish saints, nuns, female rulers and Piast princes, to Matejko’s work, "The Defeat of Legnica – The Rebirth of Poland. 1241", 1888. The overall vision for the decoration of the Franciscan Church, which he did not include in the competition design but described in his notes, went beyond historicism. It demonstrates the artist’s sensitivity to the new trends in art at the turn of the 20 th century, and the fact that he was already aware of the profound changes taking place in the style of monumental painting and in the perception of its function.Konkursowy projekt Józefa Mehoffera dekoracji malarskiej krakowskiego kościoła Franciszkanów z 1894 roku nie został dotychczas odnaleziony. Niniejszy artykuł jest próbą odtworzenia koncepcji dekoracyjnej artysty w oparciu o zachowane szkice do projektu, a także notatki rysunkowe i pisane w szkicowniku z lat 1893–1894. Informację o ogłoszeniu konkursu w lutym 1894 roku przebywający w Paryżu artysta otrzymał od Tadeusza Stryjeńskiego. Projekt, który przesłał jury w maju 1894 roku, nie spełniał formalnych wymogów konkursowych, był niedopracowany, nazbyt szkicowy, nie został więc zaakceptowany. Pracę nad nim Mehoffer rozpoczął od dogłębnych studiów źródłowych, ikonograficznych, które dokumentują jego rysunki i notatki w szkicowniku. Świadczą one o jego warsztatowej zależności od Jana Matejki i malarzy nurtu historyzmu. Skrupulatna postawa artysty w tym zakresie stała się – być może – jedną z przyczyn nieukończenia projektu w wyznaczonym przez jury terminie trzech miesięcy. Analiza stylistyczna szkicowych projektów Mehoffera dekoracji kościoła franciszkańskiego prowadzi do konkluzji, iż były one tworzone pod wpływem Matejkowskiej polichromii prezbiterium kościoła Mariackiego w Krakowie, jak również innych dekoracji sakralnych drugiej połowy XIX wieku związanych z nurtem naukowego historyzmu – ważnym wzorem dla polskiego artysty była niewątpliwie polichromia kaplic katedry Notre Dame w Paryżu – Eugène’a Viollet-le-Duca i Maurice’a Ouradou. Ikonografię swego projektu, w którym dominującym wątkiem były wyobrażenia trzynastowiecznych polskich świętych mniszek i władczyń oraz piastowskich książąt, Mehoffer w znacznej mierze zawdzięczał inspiracji dziełem Matejki, "Klęska legnicka – Odrodzenie R. P. 1241", 1888. Całościowa wizja dekoracji kościoła Franciszkanów, której nie zawarł w konkursowym projekcie, a którą opisał w swych notatkach, wykraczała jednak poza ramy historyzmu. Świadczyła o wrażliwości artysty na nowe tendencje w sztuce przełomu XIX i XX wieku, o tym, iż zauważał on już wówczas głębokie przemiany dokonujące się w stylistyce malarstwa monumentalnego i w postrzeganiu jego funkcji.engAttribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 Polandhttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/Franciscan Church in KrakówJózef Mehoffercompetition designpainting decorationTadeusz StryjeńskiPolish saints of the thirteenth centuryPiast princes of the thirteenth centuryMatejko’s polychrome in the presbytery of St Mary’s Church in Krakówhistoricismdecorative painting of the second half of the nineteenth centuryThe Defeat of Legnica – The Rebirth of Poland. 1241 by Jan Matejkokościół Franciszkanów w Krakowieprojekt konkursowydekoracja malarskapolskie święte XIII wiekuksiążęta piastowscy XIII wiekupolichromia Matejki prezbiterium kościoła Mariackiego w Krakowiehistoryzmmalarstwo dekoracyjne 2. połowy XIX wiekuKlęska legnicka – Odrodzenie R.P. 1241 Jana Matejkiarticle10.15584/setde.2022.15.32720-524X