Belšíková, Šárka2024-10-162024-10-162024-10Sacrum et Decorum, nr 17 (2024), s. 40-681689–5010https://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/10912Niniejszy tekst opiera się na badaniach przeprowadzanych w ramach przygotowań do projektu wystawowego Posvátné umění v nesvaté době / české sakrální umění 1948–1989 [Sztuka sakralna w niesakralnych czasach / czeska sztuka sakralna 1948–1989] zorganizowanego przez Muzeum Sztuki w Ołomuńcu (27.10.2022–9.04.2023) i publikacji wydanej z okazji wystawy, red. Š. Belšíková, I. Binder, Posvátné umění v nesvaté době / české sakrální umění 1948–1989 [Sztuka sakralna w niesakralnych czasach / czeska sztuka sakralna 1948–1989], Olomouc 2022.Podczas reżimu komunistycznego, który był u władzy w byłej Czechosłowacji w latach 1948–1989, życie religijne było ograniczone. Funkcjonowanie kościołów było ściśle kontrolowane przez władze państwowe, a kościoły były generalnie tłumione i prześladowane. Wiązało się to z nacjonalizacją, zniszczeniem lub dewastacją budynków kościelnych. W tym wrogim kościołom środowisku społeczno-politycznym budowa nowych obiektów sakralnych stała się niemal niemożliwa. Jednak pomimo upływu czasu, kilka z nich zostało zrealizowanych, i to w postępowej formie architektonicznej i artystycznej. Tekst koncentruje się na opisie genezy i charakterystyce architektury kilku nowych obiektów sakralnych. Przedstawiono niezwykłą kaplicę Boskiego Serca Pana w Ołomuńcu z przełomu lat 40. i 50. XX wieku, zbudowaną dla Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia Trzeciego Zakonu św. Franciszka. Wyjątkowe i cenne pod względem architektonicznym są także budowle wzniesione na morawskiej wsi na przełomie lat 60. i 70. ubiegłego wieku - kościół św. Józefa w Senetářovie i kościół św. Mikołaja w Tichá. Czeskich Braci Ewangelików w Pradze-Kobylisach, który dziś nosi nazwę kościoła Drabiny Jakubowej i został dość rzadko projektowany przez szwajcarskiego architekta pod koniec lat 60. w ówczesnej Czechosłowacji. I wreszcie jedyny nowy budynek kościelny z lat 80. zrealizowany w duchu architektonicznego postmodernizmu - kościół św. Wacława w Moście.During the communist regime that was in power in the former Czechoslovakia from 1948 to 1989, religious life was restricted. The functioning of churches was strictly controlled by state authorities, and churches were generally suppressed and persecuted. This involved the nationalisation and destruction or devastation of church buildings. In that socio-political environment that was hostile to churches, the construction of new sacred buildings became almost impossible. However, despite the passage of time, several of them were actually constructed, retaining their progressive architectural and artistic form. The text focuses on the description of the origins and architectural characteristics of several new religious buildings, the first of which is the extraordinary Chapel of the Divine Heart of the Lord in Olomouc from the turn of the 1940s and 1950s, built for the Congregation of the Sisters of Charity of the Third Order of St Francis. Also unique and architecturally valuable are the buildings erected in the Moravian countryside at the turn of the 1960s and 1970s: the Church of St. Joseph in Senetářov and the Church of St Nicholas in Tichá. The text then presents the church of the Czech Evangelical Brothers in Prague-Kobylisy, known today as Jacob’s Ladder Church, which was built according to a unique design by a Swiss architect in the late 1960s in what was then Czechoslovakia. Finally, the paper describes the only new church building, constructed in the 1980s in the spirit of architectural postmodernism: the Church of St Wenceslas in Most.polAttribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Internationalhttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/kościółarchitekturasztuka sakralnaCzechyMorawy2. połowa XX wiekuchurcharchitecturesacred artCzech RepublicMoravia2nd half of the 20th centuryarticle10.15584/setde.2024.17.22720-524X