Burghardt, Marcin2016-11-232016-11-232015Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, t. 36/2015, s. 143–1660137-5725http://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/2147The article has discussed the issue of weapon and the military of the population of the West Podolian group of the Early Scythian culture. The image, obtained on the basis of 49 burials with weapon does not differ from other communities of the forest-steppe variant of the Scythian culture. The common element for the entire amount of burials with weapon is their almost exclusive relationship with male graves. The most numerous kind of weapon was a bow with arrows (89.9% of burials with weapon of the West Podolian group of the Early Scythian culture). Regarding the wealthy military burials, the arrows were also accompanied by other categories of offensive weapons – spears (22.4%), blunt weapon (hammeraxes and battle-axes) (16.3%) and cutting weapon (10.2%). The richest warriors, including the members of local elites, apart from a few-item sets of weapon they were equipped with scale armour finished with metal plates at the edge (14%). Moreover, there were the elements of the horse harness in every fifth burial with weapon. This points to a slightly lesser role of cavalry than it was in the case of the other groups of the forest-steppe variant of the Scythian culture. The presence of a few-item sets of offensive weapons and armour in the graves indicates the presence of professional warriors, so-called „troopers” (18% of burials with weapon) in the Middle Dniester group. These warriors were part of military bands (troops), headed by the members of the local upper class (elites) (6%). The remaining military forces were warriors coming from the lower social strata.W artykule omówiona została kwestia broni i wojskowości ludności zachodniopodolskiej grupy kultury wczesnoscytyjskiej. Obecność przedmiotów uzbrojenia ujawniono w 49 zespołach grobowych. Badania antropologiczne i analiza składu inwentarza ujawniła, że niemal wszystkie pochówki z bronią należały do mężczyzn lub do mężczyzn, którym towarzyszyli inni zmarli. Tylko w jednym przypadku obecność broni ujawniono w pochówku o kobiecym charakterze inwentarza. Podstawowym rodzajem uzbrojenia ludności zachodniopodolskiej grupy kultury wczesnoscytyjskiej był łuk ze strzałami. Wykonane z różnych surowców grociki strzał ujawniono w 89,8% pochówków z bronią. Ich zróżnicowanie surowcowe i formalne przedstawia tabela 1 oraz ryciny 1–4. Drugą grupę militariów pod względem liczebności stanowią groty broni drzewcowej (włóczni). Odkryto je w 11 pochówkach (22,4% pochówków z bronią) (ryc. 5, 1–8). Trzecie miejsce zajmują natomiast znaleziska broni obuchowej, toporów i czekanów. Reprezentowane są one przez dziesięć egzemplarzy pochodzących z ośmiu zespołów grobowych (16,3% pochówków z bronią) (ryc. 6). W trzech pochówkach znaleziono sztylety typu akinakes, a w dwóch innych dolne okucia pochew broni siecznej (tzw. trzewiki) (ryc. 5, 9–12). W siedmiu zespołach (14% wszystkich pochówków z uzbrojeniem) ujawniono obecność elementów uzbrojenia ochronnego (pancerze i ich fragmenty oraz pasy bojowe) (ryc. 7, tabela 2). Wszystkie wyżej wymienione typy uzbrojenia znajdują doskonałe analogie na innych obszarach zajętych przez kulturę wczesnoscytyjską. Także udział poszczególnych kategorii uzbrojenia znalezionych w kurhanach zachodniopodolskiej grupy kultury wczesnocytyjskiej pokrywa się z sytuacją za obserwowaną w innych regionach zajętych przez osadnictwo grup leśnostepowego wariantu kultury wczesnoscytyjskiej (tabela 3; ryc. 8). Analiza zespołów grobowych z uzbrojeniem zachodniopodolskiej grupy RSK pozwala także na podjęcie kwestii rekonstrukcji struktury wojskowej tego ugrupowania (tabele 4–5). Kontyngent formacji wojskowych zachodniopodolskiej grupy kultury wczesnoscytyjskiej składał się przede wszystkim z piechoty (77%) i w mniejszym stopniu z konnicy (23%). Wyróżniajacą się grupę stanowią pochówki wyposażone w kilkuelementowe zestawy uzbrojenia (co najmniej trzy rodzaje broni zaczepnej, pancerze). Bardzo często towarzyszą im części rzędu końskiego. Pochówki te można określić mianem pochówków ciężkozbrojnych wojowników (zarówno pieszych jak i konnych). W środowisku analizowanego ugrupowania kulturowego pochówki takie wystąpiły w ośmiu przypadkach (18%). Wartość ta jest mniejsza niż w przypadku innych grup, co wskazuje na nieco mniejszą rolę konnicy niż miało to miejsce w innych grupach leśnostepowego wariantu kultury scytyjskiej. Obecność kilkuelementowych zestawów broni ofensywnej oraz pancerzy w grobach wskazuje na obecność w Środkowym Podniestrzu grupy profesjonalnych wojowników, tzw. „drużynników”. Analiza kryteriów powszechnie uznawanych za wyznaczniki statusu społecznego zmarłych (wielkość nasypu, wielkość i złożoność konstrukcji grobowych, a w mniejszym stopniu także skład inwentarza grobowego) wykazała, że najwyższe miejsce wśród całego ogółu zachodniopodolskiego społeczeństwa zajmowali przedstawiciele miejscowych elit (arystokracji) wyższego rzędu (wierzchołek „wojskowej arystokracji”, „wojskowi przywódcy – naczelnikcy”) (6% pochówków z uzbrojeniem). W przypadku pozostałych grobów z pancerzami i kilkuelementowymi zestawami uzbrojenia należy dopatrywać się pochówków przedstawicieli arystokracji niższego rzędu (2%) oraz grobów wyróżniających się wojowników wywodzących się ze „środkowej” warstwy badanego społeczeństwa (10%). Lekka konnica i piechota rekrutowała się z przedstawicieli niższych warstw społecznych (środkowa warstwa środkowodniestrzańskiego społeczeństwa) (18%). Pozostałe siły wojskowe tworzyli wywodzący się z niższych warstw społecznych piesi (51%) lub konni (10%) wojownicy wyposażeni w pojedyncze militaria.engUznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polskahttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/Middle Dniester areaWest Podolian groupEarly Scythian cultureweaponmilitary structurearticle10.15584/misroa.2015.36.10