Juchniewicz, Andrzej2025-11-112025-11-112025Tematy i Konteksty 15(20) 2025, s. 91-1112299-8365https://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/11946Autor analizuje wybrane wiersze Erny Rosenstein, które nie były dotąd omawiane z wykorzystaniem metodologii z obszaru studiów nad rzeczami. Głównym celem tekstu jest zwrócenie uwagi na progresywne myślenie Rosenstein o rzeczach, które zostało omówione na przykładzie trzech tekstów poetyckich. Autor udowadnia, że posthumanistyczna wrażliwość wiąże się z biografią artystki. Można uznać, że przeżycia wojenne zdecydowały o tym, że Rosenstein traktowała rzeczy w sposób zarezerwowany dla ludzi. Jej strategie można uznać wyraźne opowiedzenie się za wizją przyszłości, która oparta jest na szacunku wobec tego, co inne i odmienne, oraz trosce o byty ludzkie i nie-ludzkie. Rosenstein, pisząc o rzeczach (kołdrze, tapczanie, fotelu), stosuje zabieg personifikacji, który bywa krytykowany przez badaczy komentujących nowe koncepcje dotyczące rzeczy we współczesnej humanistyce, ze względu na nikłą wartość poznawczą. W jej projekcie literackim rzeczy nie tylko uzyskują sprawczość, lecz również wchodzą z ludźmi w długotrwałe relacje ze względu na stopień zażyłości. Ich życie, jak dowodzi Rosenstein, nie sprowadza się do zaspokajania potrzeb człowieka o czym świadczą niektóre teksty. Artystka, przekonana o ich autonomii, kreśli przyszłościowe scenariusze umożliwiające życie w zróżnicowanej wspólnocie, której członkowie pozostają niezależni i pozbawieni zobowiązań wynikających z zajmowanych w niej pozycji.The author analyses selected poems by Erna Rosenstein that still need to be discussed using methodologies from the field of study of things. The main aim of the text is to draw attention to Rosenstein’s progressive thinking about things, which is discussed in the example of three poetic texts. The author proves that post-humanist sensitivity is connected with the artist’s biography. The author argues that Rosenstein’s wartime experiences were decisive in treating things in a way reserved for people. Her strategies can be seen as a clear advocacy for a vision of the future that is based on respect for what is different and different , as well as concern for human and non-human beings. Rosenstein, writing about things (a quilt, a couch, an armchair), uses the technique of personification, which is sometimes criticized by scholars commenting on new concepts of things in the contemporary humanities due to its low cognitive value. In her literary project, things gain agency and enter into long-term relationships with people due to the degree of intimacy. Their lives, Rosenstein argues, are not limited to satisfying human needs, as evidenced by some texts. Convinced of their autonomy, the artist sketches forward-looking scenarios for living in a diverse community whose members remain independent and devoid of the obligations resulting from their positions.polAttribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Internationalhttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/Erna Rosensteinzwrot ku rzeczomsprawczość rzeczyposthumanizmwojnaturning towards thingsthe agency of thingsposthumanismwararticle10.15584/tik.2025.72719-8561