Jankowska – Prochot, Izabela2024-10-282024-10-282024-11-15https://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/11011Promotor: dr hab. Jerzy Nikołajew, prof. UR, promotor pomocniczy dr Beata Bachurska - 346 s.W ujęciu strukturalnym rozprawa składa się ze wstępu, pięciu rozdziałów merytorycznych, zakończenia i bibliografii. W rozdziale pierwszym mającym charakter wprowadzający autorka dokonała analizy obu systemów prawnych kontynentalnego, do którego należy Polska oraz systemu prawa precedensowego do którego na ogół zalicza się Irlandię. Rozdział drugi poświęcony został analizie jurydycznej kluczowych pojęć normatywnych związanych z subiektywną wadliwością ukształtowania i realizacji decyzji woli i mających wpływ na odpowiedzialność karną w Polsce i w Irlandii, a więc niepoczytalności (insanity), poczytalności ograniczonej w stopniu znacznym (diminished responsibility) oraz tzw. niepoczytalności zawinionej i polegającej na dobrowolnym wprowadzeniu się w stan durzenia lub nietrzeźwości (intoxication). Ważnym elementem tego rozdziału jest porównanie oceny stanu zdrowia psychicznego sprawcy w chwili czynu w obu krajach oraz roli biegłych sądowych i biegłych świadków (witness experts) w jej ustalaniu. Celem rozdziału trzeciego było porównanie polskich i irlandzkich form reakcji prawnokarnej wobec zaburzonych sprawców przestępstw i czynów zabronionych oraz ich zakresowi podmiotowemu. W rozdziale czwartym uwaga została skoncentrowana na polskich środkach zabezpieczających o charakterze podstawowym oraz irlandzkich metodach postępowania ze sprawcą o charakterze ochronnym. Konkretyzacji tak określonych założeń dokonano w efekcie zbadania przymusowej detencji psychiatrycznej w Polsce i Irlandii, Elektronicznej Kontroli Miejsca Pobytu (EKMP) orzekanej jako środek zabezpieczający oraz dozoru elektronicznego orzekanego jako środek pomocniczy w realizacji środków probacyjnych lub niesamoistny środek zapobiegawczy. Ostatni podrozdział poświęcony został terapii i terapii uzależnień orzekanych w drodze środków zabezpieczających i środków probacyjnych. W rozdziale piątym przedmiotem analizy było zbadanie i porównanie postpenalnych i postdeliktualnych instrumentów normatywnych w Polsce i w Irlandii a więc nadzoru prewencyjnego i detencji postpenalnej w Krajowym Ośrodku Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym w Gostyninie oraz zakazów wobec przestępców seksualnych (orders for sex offenders) i wobec osób wprowadzających do obiegu środki odurzające (orders for drugs traffickers). Ostatnia część tego rozdziały dotyczyła zestawienia podobieństw i różnic między środkami zabezpieczającymi a wybranymi metodami postępowania ze sprawcą o charakterze ochronnym W zakończeniu stanowiącym rekapitulację przedstawionych rozważań zawarto próbę syntetycznego uporządkowania przez zweryfikowanie hipotez badawczych oraz udzielenie odpowiedzi na postawione w pracy problemy badawczeIn structural terms the dissertation consists of the introduction, five substantive chapters, conclusions and a bibliography. In the first chapter which is introductory the author analyzed two legal systems, the continental, which Poland belongs to, and the precedent based legal system which includes Ireland. The second chapter is devoted to the juridical analysis of the key normative concepts related to subjective defectiveness of shaping and executing the decision of will, which have influence on criminal liability in Poland and Ireland, i.e. insanity, diminished responsibility and the culpable insanity of voluntary intoxication or drunkenness. The crucial element of this chapter is the comparison of the mental state of the perpetrator in the moment of the act and the role of witness experts in defining that mental condition. The third chapter compares Polish and Irish forms of penal-legal responses towards mentally disturbed perpetrators of crime and prohibited acts and their subjective scope. In the fourth chapter the focus is on Polish fundamental preventive measures and the Irish protective methods of dealing with a perpetrator. Assumptions defined in such a way were emphasized as a result of research into forced psychiatric detention in Poland and Ireland, Electronic Surveillance (EKMP) administered as protective measures and electronic monitoring administered as aid to probation measures or non-self-existent preventive measures. The last subsection was devoted to therapy and addiction therapy, imposed as preventive measures and probation measures. The fifth chapter analyzes post penal and post delinquent normative instruments in both countries, namely preventive surveillance and post penal detention in the National Center for the Prevention of Dissocial Behaviour in Gostynin, and orders for sex offenders and drug traffickers. The last subsection of that chapter was devoted to similarities and differences between preventive measures and the chosen protective methods for dealing with perpetrators. The conclusion which is a recapitulation of the presented considerations contains the synthetic arrangement based on verified research hypothesis along with a response to the research questions posed in the dissertation.polAttribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Internationalhttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/środki zabezpieczającemetody postępowania ze sprawcąniepoczytalnośćmethod of treatmentinsanitydiminished responsibilitypoczytalność ograniczona w stopniu znacznymdoctoralThesis