Ściężor, Tomasz2018-02-132018-02-132017Polish Journal for Sustainable Development T. 21, cz. 2 (2017), s. 125–1362450-3746http://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/3312W pracy przedyskutowano zagadnienie propagacji światła pochodzącego ze źródeł naziemnych. Światło to oddziałuje na otoczenie zarówno w sposób bezpośredni, jak również w sposób pośredni, poprzez rozproszenie na aerozolach atmosferycznych wywołując efekt tzw. sztucznej poświaty niebieskiej. Oddziaływane takie jest istotne zwłaszcza w przypadku obszarów chronionych znajdujących się w pobliżu skupisk ludzkich będących silnymi źródłami zanieczyszczenia świetlnego. Ekstynkcja światła w atmosferze, jak również często ukształtowanie terenu czy roślinność sprawia, że już w odległości kilku kilometrów jego bezpośredni wpływ na otoczenie jest znikomy. W przypadku sztucznej poświaty niebieskiej sytuacja jest bardziej złożona. Przeprowadzona analiza zebranych w ciągu kilku lat danych pomiarowych pozwoliła stwierdzić, że sztuczna poświata niebieska jest istotna ekologicznie wyłącznie w przypadku nieba zachmurzonego, przy czym istotna jest tutaj podstawa chmur. Wydaje się jednak, że przy niskiej podstawie chmur efekt rozjaśnienia nieba jest praktycznie ograniczony do części sfery niebieskiej położonej bezpośrednio nad źródłem światła, bardzo szybko zanikając wraz z rosnącą odległością. W przypadku nieba bezchmurnego bądź też w obecności jedynie chmur wysokich, obszar rozjaśnionego nieba powiększa się, jednak spada znacząco udział zanieczyszczenia świetlnego w jego jasności powierzchniowej. Oznacza to, że o ile efekt ten ma znaczenie w prowadzeniu obserwacji astronomicznych, o tyle ma on raczej znikomy wpływ ekologiczny. Przeprowadzone badania wskazują na konieczność ochrony bezpośrednich okolic obszarów chronionych przede wszystkim przed wadliwie skonstruowanym oświetleniem naziemnym, pokazując jednocześnie, że możliwe jest zachowanie ekologicznie ciemnego nieba nawet w pobliżu dużych ośrodków miejskich. Jednocześnie potwierdzają one konieczność lokalizacji obserwatoriów astronomicznych z dala od jakichkolwiek skupisk ludzkich.The work discussed the problem of propagation of light originating from ground light sources. Such light impacts on the environment both directly as well as indirectly by dispersing on the atmospheric aerosols, contributing to the so-called artificial airglow. Such effect is especially important in the case of protected areas located in the vicinity of human settlements, which are the strong sources of light pollution. Extinction of light in the atmosphere, as well as terrain or vegetation causes that at a distance just a few kilometres from light source its direct impact on the environment is negligible. In case of an artificial airglow, the situation is more complex. The analysis of the measurement data collected within a few years has shown that artificial airglow is ecologically important only in the case of overcast sky and that the important factor is the cloud base. It seems that with the low clouds this effect is practically limited to the part of celestial sphere located directly above the light source and disappears very quickly with increasing distance. In case of a cloudless sky or with high clouds, the area of the lighted part of the sky is growing, but the contribution of light pollution in its surface brightness decreases significantly. This means that while the artificial airglow of the cloudless sky is an important problem in astronomical observations, it has a rather negligible ecological impact. The described analysis points to the need of protection of the near vicinity of protected areas first of all from defectively constructed ground lighting. It also indicates the possibility of preserving ecologically dark sky even in the vicinity of large urban centres. At the same time it confirms the necessity of location of astronomical observatories away from any human settlements.polAttribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Międzynarodowehttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/zanieczyszczenie świetlnesztuczna poświata niebieskajasność niebanatężenie oświetleniawyspa świetlnalight pollutionartificial airglowlight intensityilluminancelight islandarticle10.15584/pjsd.2017.21.2.142451-2672