Cuber-Strutyńska, Ewa2020-05-112020-05-112019UR Journal of Humanities and Social Sciences nr 4(13)/2019, s. 47–682543-8379http://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/5473Pośród wielu zagadnień dotyczących złożonej historii KL Auschwitz stale powraca pytanie, dlaczego rządy Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii odrzuciły apele żydowskich organizacji z całego świata oraz polskiego rządu w Londynie o zbombardowanie komór gazowych, krematoriów oraz szlaków kolejowych wiodących do obozu koncentracyjnego. Kwestie te zyskały wymiar nie tylko historyczny, ale również moralny, symbolizujący reakcję aliantów na tragiczną sytuację Żydów podczas II wojny światowej. Dyskusja nad możliwością i efektywnością przeprowadzenia takiego nalotu toczy się przede wszystkim w środowisku angielskich i amerykańskich badaczy. Za sprawą dwóch z nich – Martina Gilberta i Davida S. Wymana kwestia dotycząca bombardowania KL Auschwitz przestała być traktowana jako zagadnienie z kręgu historii alternatywnej i na stałe zagościła w historiografii dotyczącej Holokaustu. W artykule scharakteryzowano wybrane publikacje i konkluzje czołowych znawców tematu (w tym Martina Gilberta, Davida S. Wymana) i zestawiono je z opiniami i argumentacją innych publicystów. Ich badania koncentrowały się przede wszystkim na określeniu zakresu wiedzy aliantów na temat eksterminacyjnej polityki nazistów, możliwości technicznych przeprowadzenia operacji bombardowania śmiercionośnych instalacji KL Auschwitz, efektywności oraz potencjalnych skutków takiego nalotu. Zaprezentowana w artykule kompilacja wyników badań historyków i publicystów izraelskich i anglosaskich pokazała, że sprawa zbombardowania KL Auschwitz budzi nadal wiele emocji i sporów, rzadko prowadząc do konsensusu.Concerning the complex history of KL Auschwitz, there is a question which constantly reappears: why the governments of the United States and Great Britain rejected the appeals of Jewish organizations from around the world and the Polish Government in London to bomb the gas chambers, crematoria and rail routes leading to the concentration camp. This question has not only undertaken a historical but also a moral assessment, symbolizing the attitude and reaction of the Allies to the tragic situation of Jews during World War II. The debate on the possibility and effectiveness of such air-raids is conducted primarily by English and American researchers. Due to works of Martin Gilbert and David S. Wyman, the topic of the bombing of Auschwitz has permanently entered the historiography of the Holocaust and has left the circle of the alternate history. In the article, selected publications and conclusions of leading experts on this topic (including Martin Gilbert and David S. Wyman) are characterised and compared with the opinions and arguments of other researchers. Gilbert’s and Wyman’s works focused primarily on determining the level of Allied knowledge about the Nazi extermination policy, technical capabilities to carry out the bombing of Auschwitz death camp installation, and the effectiveness and the potential impact of such bombing. The article, which is the compilation of historians and journalist researches, shows that the case of air-raids on Auschwitz is still raising many controversies and disputes, rarely leading to a consensus.polAttribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Międzynarodowehttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/historiografiaHolokaustalianciDavid S. Wymanobóz koncentracyjnyhistoriographyHolocaustalliesconcentration camparticle10.15584/johass.2019.4.3