Poteraj, Jarosław2025-06-022025-06-022024-12Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 80(4)/2024, s. 84-1041898-5084https://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/11532Celem artykułu jest analiza systemu emerytalnego Stanów Zjednoczonych w kontekście teorii ekonomii, w tym teorii redystrybucji zasobów, ekonomii dobrobytu oraz modeli pokoleń nakładających się (OLG). System ten, oparty na publicznym ubezpieczeniu społecznym (Social Security) oraz prywatnych planach oszczędnościowych, takich jak 401(k) i IRA, stanowi przykład zróżnicowanego podejścia do zabezpieczenia emerytalnego. Przeprowadzona analiza wskazuje, że połączenie elementów repartycyjnych i kapitałowych umożliwia większą elastyczność i efektywność w dostosowywaniu systemu do zmieniających się warunków demograficznych i gospodarczych. Wyniki badań wskazują, że Social Security odgrywa kluczową rolę w zapewnianiu podstawowego dochodu emerytalnego, wspierając cele społeczne i redystrybucyjne, podczas gdy prywatne plany oszczędnościowe promują indywidualną odpowiedzialność i efektywną alokację zasobów. W kontekście teorii ekonomii dobrobytu oraz modeli OLG systemy kapitałowe są bardziej efektywne w gospodarkach, gdzie rynkowe stopy procentowe przewyższają stopy wzrostu populacji. Jednak prywatne mechanizmy oszczędzania niosą ze sobą ryzyko związane z wahaniami rynków finansowych, co wymaga dodatkowych regulacji i wsparcia edukacyjnego. W artykule wskazano na znaczenie elastyczności systemu emerytalnego w obliczu wyzwań związanych ze starzeniem się ludności oraz zmieniającymi się warunkami ekonomicznymi. Amerykański system emerytalny może stanowić inspirację do dalszych badań nad efektywnością różnych mechanizmów finansowych w kontekście ich wpływu na stabilność finansową i dobrobyt społeczny.The aim of this paper is to analyse the United States pension system in the context of economic theory, including resource redistribution, welfare economics, and overlapping generations (OLG) models. This system, based on public social insurance (Social Security) and private savings plans such as 401(k) and IRA, represents a diversified approach to retirement security. The analysis demonstrates that the combination of pay-as-you-go and capital-based elements enables greater flexibility and efficiency in adapting the system to changing demographic and economic conditions. The findings indicate that Social Security plays a pivotal role in providing a basic retirement income, supporting social and redistributive goals, while private savings plans promote individual responsibility and efficient resource allocation. In the context of welfare economics and OLG models, capital-based systems are more efficient in economies where market interest rates exceed population growth rates. However, private savings mechanisms carry risks associated with market volatility, necessitating additional regulatory measures and educational support. The article highlights the importance of pension system flexibility in addressing challenges related to population aging and changing economic conditions. The U.S. pension system may serve as an inspiration for further research into the efficiency of various financial mechanisms and their impact on fiscal stability and social welfare.polAttribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Internationalhttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/system emerytalnySocial Security401(k)teoria ekonomiiredystrybucja zasobówekonomia dobrobytupension systemeconomic theoryresource redistributionwelfare economicsarticle10.15584/nsawg.2024.4.52658-0780