Ożóg ZenonPasterski JanuszRabizo-Birek Magdalena2023-03-142023-03-142017-12978-83-7996-453-6https://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/8828Monografia zbiorowa „Przyboś dzisiaj” jest – obok wydanej w 2002 roku pracy zbiorowej Stulecie Przybosia pod redakcją Stanisława Balbusa i Edwarda Balcerzana, a także opublikowanych w ostatnich dwudziestu latach książek m. in. Barbary Sienkiewicz, Grzegorza Wołowca, Doroty Walczak-Delanois, Ewy Guderian-Czaplińskiej, Barbary Łazińskiej, Józefa Duka, Hanny Marciniak, Małgorzaty Rygielskiej, Agnieszki Kwiatkowskiej czy Michaliny Kmiecik – kolejnym ważnym ogniwem we współczesnej refleksji nad fenomenem dzieła Juliana Przybosia. Inspiracją do jej powstania była konferencja naukowa „Przyboś dzisiaj”, zorganizowana w 45. rocznicę śmierci poety w dniach 6-8 października 2015 roku w Niebylcu, Gwoźnicy i Rzeszowie. Autorzy zawartych w niej studiów i szkiców stawiają pytania o wielorakie aspekty twórczości Juliana Przybosia, pośmiertną recepcję utworów poety, utajoną i nieoczywistą obecność we współczesnej literaturze i kulturze. Monografia jest świadectwem nowych odczytań jego tomów poetyckich i książek eseistycznych z innych niż dotychczasowe perspektyw, które przynoszą najnowsze prądy literackie i metodologie badań kulturowych. Podejmuje także problem miejsca poezji Przybosia w pamięci pokoleń i dialogi z nim innych autorów. Układ książki obejmuje pięć zasadniczych kręgów tematycznych, wokół których skupia się duża część dzisiejszej przybosiologii. Poprzedza je refleksja Edwarda Balcerzana, podsumowująca i równocześnie wyznaczająca drogi współczesnemu badaniu dzieł poety. W części pierwszej pt. „W kręgu awangardy” znalazły sie prace podejmujące różne wymiary poetyki i estetyki w dziełach Juliana Przybosia. Barbara Sienkiewicz bada Przybosiowski kult pracy w kontekście ideologii nowoczesności i społecznej użyteczności jako wspierający (mieszczańską) rzeczywistość społeczno-polityczną. Alina Świeściak weryfikuje formułę awangardyzmu poety za pomocą studium formy i ideowego zaangażowania, Mateusz Antoniuk przy zastosowaniu narzędzi krytyki genetycznej opisuje proces tekstotwórczy wybranych wierszy poety i prezentuje projekt „edycji genetycznej” utworów z szerokim zapleczem brulionowym. Michalina Kmiecik analizuje „przedliryczne” formy prozatorskie i włączoną w nie wizję miasta w cyklu Pióro z ognia, Patrycja Garboś rekonstruuje poetycki model ekfrazy Przybosia na przykładzie wierszy katedralnych, Joanna Orska kreśli rysy wiersza awangardowego i postawangardowego w nawiązaniu do poetyckiego modelu Przybosia oraz wierszy Krystyny Miłobędzkiej, Karolina Górniak-Prasnal przeprowadza studium porównawcze figury róży w awangardowym modelu wiersza (na przykładzie utworów Juliana Przybosia, Tymoteusza Karpowicza i Krystyny Miłobędzkiej), a Dawid Kujawa rozważa prekursorską rolę praktyki twórczej Przybosia dla rozwoju współczesnych studiów wizualnych. Część druga, zatytułowana „Tematy”, grupuje teksty poświęcone charakterystycznym motywom poezji Przybosia. Piotr Michałowski rekonstruuje poetycki autoportret autora „Sponad”, Bogusława Latawiec analizuje motyw kamieni, zaś Wiesław Setlak pisze o antropologicznym rozumieniu toposu katedry w poezji Przybosia. Magdalena Sukiennik przedstawia wizerunek matki w wierszach poety, a Piotr Pietrych weryfikuje utrwalony obraz stosunku Przybosia do II wojny światowej, wykorzystując m.in. polemikę Tadeusza Różewicza. Z kolei Zenon Ożóg przybliża konteksty wiersza „Październik 1956” jako poetyckiego świadectwa politycznych wyborów poety, Alicja Jakubowska-Ożóg analizuje utwory dla córki Uty z tomu „Wiersze i obrazki”, Władysław Włoch wykorzystuje wiersz „Chowanka” do refleksji nad różnorodnymi właściwościami poezji Przybosia, natomiast Agnieszka Kwiatkowska opisuje poetyckie obrazy cierpienia. Część trzecią monografii stanowią „Dialogi”, czyli studia poświęcone problematyce ideowych i artystycznych relacji Juliana Przybosia zarówno z wielkimi poprzednikami, jak i rówieśnikami oraz poetami młodszych generacji. Dział ten otwierają szkice Jacka Brzozowskiego i Bogusława Doparta o wielorakich dialogach poety z Mickiewiczem, oba odwołujące się do wielu przykładów i wskazujące na oryginalność i wartość spojrzenia autora „Czytając Mickiewicza”. Małgorzata Rygielska przedstawia Przybosiowskie „czytanie” wiersza „Liryka i druk” Cypriana Kamila Norwida. Edward Balcerzan w oparciu o analizy przekładów wierszy Włodzimierza Majakowskiego, autorstwa Juliana Przybosia, ukazuje krytyczny stosunek tłumacza do twórczości rosyjskiego kubofuturysty. Pozostałe „dialogi” odnoszą się z kolei do artystycznych „spotkań”, sporów, nawiązań czy filiacji twórczości Przybosia z poezją Czesława Miłosza (Aleksander Fiut), Mariana Jachimowicza (Karol Maliszewski), Tymoteusza Karpowicza (Elżbieta Winiecka), Bogusławy Latawiec (Joanna Grądziel-Wójcik), Ryszarda Krynickiego (Iwona Misiak) oraz młodoliterackiej grupy „Kontynenty” z „polskiego” Londynu początku lat sześćdziesiątych (Magdalena Rabizo-Birek). Część czwarta „Pasaże i powidoki” gromadzi natomiast szkice odnoszące się do szeroko rozumianej problematyki spacjalnej, podnoszonej w wyraźnym wymiarze biograficznym. Spotkania z międzynarodowym środowiskiem pisarskim podczas belgijskich biennale poezji przedstawia Dorota Walczak-Delanois, pobyt Przybosia w Szwajcarii – Jan Wolski, a poetyckie pokłosie wyjazdu do Ameryki – Janusz Pasterski. Zasoby Archiwum Przybosia zgromadzonego w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej omawia Urszula Klatka. Barwny obraz dzisiejszej pamięci o Przybosiu w jego ziemi rodzinnej kreśli z kolei Mirosław Czarnik, a Anna Jamrozek-Sowa omawia państwowy rytuał nadania imienia Juliana Przybosia Szkole Podstawowej nr 12 w Rzeszowie w roku 1972. Całości dopełnia refleksja Anny Spólnej nad formą obecności i wpisaną w projekty edukacyjne strategią odbioru poezji Przybosia we współczesnej, zreformowanej szkole średniej. W ostatniej części książki – pod nazwą „Świadectwa i glosy” – zamieszczone zostały szkice o charakterze glos badawczych i osobistych, zapisy faktograficzne oraz wypowiedzi poetyckie. Swoje postulaty badawcze w zakresie biografii Przybosia przedstawia Józef Duk, o osobistych relacjach z Przybosiem i jego poezją pisze Bogusław Kierc, natomiast Stanisław Dłuski przywołuje ideowe repozytorium poety. Osobne miejsce zajmuje relacja Magdaleny Rabizo-Birek z konferencji naukowej „Przyboś dzisiaj”, zorganizowanej w 45. rocznicę śmierci poety w dniach 6-8 października 2015 roku w Niebylcu, Gwoźnicy i Rzeszowie. Książkę zamykają słowa powitania Uty Przyboś, skierowane do uczestników sesji, a także powstałe wówczas utwory poetyckie poświęcone autorowi „Miejsca na Ziemi” (pióra Uty Przyboś, Piotra Michałowskiego i Janusza Pasterskiego).polAttribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 Polandhttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/Julian Przybośpolska poezja XX i XXI wiekutradycja literackaawangardabook