Galicja. Studia i materiałyhttps://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/2074https://repozytorium.ur.edu.pl/retrieve/9bfc2f5c-bb3d-4480-9041-c5ccc207aa9a/2024-03-29T12:29:22Z2024-03-29T12:29:22Z2451Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Galicyjski tygiel. Inteligencja w zaborze austriackim (1772–1918)”, Rzeszów 21–22 września 2023 r.Kozak, Szczepanhttps://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/95812024-01-01T02:01:46Z2023-12-28T00:00:00Zdc.title: Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Galicyjski tygiel. Inteligencja w zaborze austriackim (1772–1918)”, Rzeszów 21–22 września 2023 r.
dc.contributor.author: Kozak, Szczepan
2023-12-28T00:00:00Z„Polacy w Stanisławowie” w ujęciu Petra Hawrylyszyna, czyli kilka uwag o książce Поляки у Станиславові, Брустури 2022, 208 ss.Olechowski, Piotrhttps://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/95802024-01-01T02:00:33Z2023-12-28T00:00:00Zdc.title: „Polacy w Stanisławowie” w ujęciu Petra Hawrylyszyna, czyli kilka uwag o książce Поляки у Станиславові, Брустури 2022, 208 ss.
dc.contributor.author: Olechowski, Piotr
2023-12-28T00:00:00ZОдин штрих до сакральної спадщини Львова: путівник Діонізія Каєтановича Вірменським кафедральним соборомМовна, Маріаннаhttps://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/95792024-01-01T02:00:56Z2023-12-28T00:00:00Zdc.title: Один штрих до сакральної спадщини Львова: путівник Діонізія Каєтановича Вірменським кафедральним собором
dc.contributor.author: Мовна, Маріанна
dc.description.abstract: W artykule poddano analizie zawartość merytoryczną pierwszego w Galicji przewodnika po pochodzącej z XIV w. katedrze ormiańskiej we Lwowie (1926), autorstwa Dionizego Kajetanowicza. Szczegółowo opisuje on historię katedry, jej architekturę i wnętrza oraz cały zespół przylegających do niej obiektów architektonicznych (cmentarz, dzwonnica, klasztor ss. ormiańskich benedyktynek, bank „Mons Pius” i Instytut Naukowy im. Yu. Torosiewicza). Przewodnik doczekał się dwóch wznowień: w języku polskim w 1930 r. i francuskim w 1931 r.; The article analyzes the content of the first guidebook in Galicia about the Armenian Cathedral in Lviv, dating back to the 14th century (1926), written by Dionizy Kajetanowicz. It provides a detailed description of the cathedral’s history, architecture, interiors, and the surrounding architectural complex, including the cemetery, bell tower, Armenian Benedictine convent, ‘Mons Pius’ bank, and the Yu. Torosiewicz Scientific Institute. The guidebook was reissued twice, in Polish in 1930 and in French in 1931.
2023-12-28T00:00:00ZThe beginnings of the Zionist movement in Galicia in 1898 based on the documents of the Lviv GovernorateMeus, Konradhttps://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/95782024-01-01T02:00:34Z2023-12-28T00:00:00Zdc.title: The beginnings of the Zionist movement in Galicia in 1898 based on the documents of the Lviv Governorate
dc.contributor.author: Meus, Konrad
dc.description.abstract: The Judaica collected at the Central State Historical Archive of Ukraine in Lviv, also customarily referred to as the Bernardin Archive, constitute, without doubt, some of the most important source materials for the history of the Jews of Galicia and Lesser Poland. Particularly noteworthy are the archives devoted to the “National Zionist Organization in Lviv” (fond 338) and the “Jewish Religious Community in Lviv” (fond 701). However, it turns out that valuable materials on Jewish issues can also be found in the arvhives entitled “C.k. Namiestnictwo Galicyjskie”/”K.k.. Galizische Statthalterei” [Imperial royal Galician Governorate] (fond 146), which includes all documentation (nearly 200,000 archival units) produced for the most important political authority in Galicia in the 19th and early 20th centuries. The archives contains, e.g. the reports of the starostes regarding the activities of Zion (Jewish organizations for the colonization of the territory of Palestine), which are an invaluable source of knowledge about the beginnings of Jewish emigration to Palestine and, above all, its course in Galicia and the attitude of the state authorities. On the basis of the reports of district governors compiled in 1898, it may be possible to reconstruct the origins of the Zionist movement in Galicia.; Judaika zgromadzone w Centralnym Państwowym Archiwum Historycznym Ukrainy we Lwowie, zwanym również zwyczajowo Archiwum Bernardyńskim, należą bez wątpienia do najważniejszych materiałów źródłowych do historii Żydów galicyjskich i małopolskich. Na szczególne wyróżnienie zasługują zespoły poświęcone „Krajowej Organizacji Syjonistycznej we Lwowie” (fond 338) oraz „Żydowskiej gminie wyznaniowej we Lwowie” (fond 701) 82 . Okazuje się jednak, że wartościowe materiały dotyczące problematyki żydowskiej znajdziemy również w zespole zatytułowanym „C.k. Namiestnictwo Galicyjskie”/ „K.k. Galizische Statthalterei” (fond 146), który obejmuje wszelką dokumentację (blisko 200 tysięcy jednostek archiwalnych) wytworzoną dla potrzeb najważniejszej władzy politycznej w Galicji w XIX i w początkach XX w. W zespole tym znajdują się m.in. „Raporty starostów odnośnie działalności żydowskich organizacji do kolonizacji terytorium Palestyny Zion”, które stanowią niecenione źródło wiedzy na temat początków emigracji żydowskiej do Palestyny, a przede wszystkimi jej przebiegu w Galicji i stosunku do niej władz państwowych. Na podstawie sporządzonych w 1898 r. raportów starostów powiatowych można pokusić się o odtworzenie
2023-12-28T00:00:00ZProblem tzw. tradycyjnych wartości a przemiany społeczno-polityczne w XIX-wiecznej Europie w świetle publicystyki krakowskiego konserwatysty, Henryka LisickiegoNowak, Mariuszhttps://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/95772024-01-01T02:01:36Z2023-12-28T00:00:00Zdc.title: Problem tzw. tradycyjnych wartości a przemiany społeczno-polityczne w XIX-wiecznej Europie w świetle publicystyki krakowskiego konserwatysty, Henryka Lisickiego
dc.contributor.author: Nowak, Mariusz
dc.description.abstract: Artykuł dotyczy rozważań publicysty i historyka Henryka Lisickiego na temat „tradycyjnych wartości” kształtujących tzw. tradycyjny ład w kontekście przemian społeczno-politycznych w XIX-wiecznej Europie. Jako zbliżony pod względem ideowym do krakowskich konserwatystów poświęcał mu wiele miejsca na łamach swych prac, co wynikało z obaw przed zagrożeniami dla historycznego porządku społeczno-politycznego. Lisicki – analogicznie jak stańczycy – wskazywał na konieczność obrony „tradycyjnych wartości” i „tradycyjnego ładu” w ramach szerokiej platformy sfer o poglądach umiarkowanych, zarówno ziemiaństwa, a także burżuazji i inteligencji.; The article discusses the publicist and historian, Henryk Lisicki’s reflections on the “traditional values” shaping the so-called “Traditional Order” in the context of socio-political changes in 19th-century Europe. Sharing ideological similarities with Kraków conservatives, Lisicki dedicated a significant portion of his work to these values, driven by concerns about threats to the historical socio-political order. Like the conservative “Stańczycy”, Lisicki emphasized the necessity of defending “traditional values” and the “Traditional Order” within a broad platform of moderate perspectives, including the landed gentry, bourgeoisie, and intelligentsia.
2023-12-28T00:00:00ZJan Andruszewski – zapomniany pisarz galicyjski. RekonesansOżóg, Zenonhttps://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/95762024-01-01T02:00:45Z2023-12-28T00:00:00Zdc.title: Jan Andruszewski – zapomniany pisarz galicyjski. Rekonesans
dc.contributor.author: Ożóg, Zenon
dc.description.abstract: W artykule zaprezentowano biografię Jana Andruszewskiego – lekarza, społecznika i pisarza, oraz jego dorobek literacki, który powstawał w trzech pierwszych dekadach XX w. Był absolwentem Uniwersytetu Jagiellońskiego, doktorem medycyny, pracował w Zakopanem, Lwowie, Kosowie i Smolinie. Wpływ na kształt jego twórczości literackiej miały nowe prądy artystyczne i estetyczne przełomu XIX i XX w. oraz najważniejsze środowiska artystyczne Młodej Polski, z którymi był związany w czasie studiów i pracy zawodowej – Kraków, Zakopane i Lwów. Tworzył głównie małe formy narracyjne (opowiadania, nowele, obrazki), napisał również powieść i był współautorem dwóch dramatów.; The article presents the biography of Jan Andruszewski – a physician, social activist, and writer – and his literary works, which were created in the first three decades of the 20th century. He was a graduate of the Jagiellonian University, holding a medical degree, and worked in Zakopane, Lviv, Kosów, and Smolino. The shaping of his literary creativity was influenced by new artistic and aesthetic currents at the turn of the 19th and 20th centuries, as well as the most important artistic circles of the Young Poland movement, with which he was associated during his studies and professional career in Kraków, Zakopane, and Lviv. He mainly wrote short narrative forms such as stories, novellas, and sketches, but also wrote a novel and co-authored two plays.
2023-12-28T00:00:00ZWorld War I and “the good old Austrian times” in a novel by Roman Turek W służbie najjaśniejszego pana [In His Majesty’s service]Wal, Annahttps://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/95752024-01-01T02:01:35Z2023-12-28T00:00:00Zdc.title: World War I and “the good old Austrian times” in a novel by Roman Turek W służbie najjaśniejszego pana [In His Majesty’s service]
dc.contributor.author: Wal, Anna
dc.description.abstract: This article is dedicated to the writings of Roman Turek, an author almost forgotten in the present times. In his autobiographical writing he recalls his childhood and youth, spent in his home village Wola Dalsza, situated in the territory of the Austro-Hungarian Empire, and his army experience from First World War. The article deals with Galician motifs in Turek’s W służbie najjaśniejszego pana [In His Majesty’s service], especially the image of the Great War from a perspective of a resident of Wola Dalsza, a village near Łańcut, as well as a private in the Austro-Hungarian army. Special attention was given to special features of Roman Turek’s writing, creation of his characters, presence of humour and irony, which made the critics draw analogies with the books by Jaroslav Hašek and the literary character he created, i.e. Josef Švejk.; Artykuł poświęcono prozie Romana Turka (1898–1982), pisarza aktualnie nieco zapomnianego. W swoim autobiograficznym pisarstwie wracał pamięcią do obrazów dzieciństwa i młodości w rodzinnej wsi Wola Dalsza, leżącej na terenie monarchii habsburskiej oraz do żołnierskich doświadczeń z okresu I wojny światowej. W artykule zostanie omówiona obecność wątków galicyjskich w powieści W służbie najjaśniejszego pana, przede wszystkim obraz Wielkiej Wojny, którą pisarz przedstawił z perspektywy mieszkańca podłańcuckiej wsi Wola Dalsza oraz szeregowego żołnierza armii austro-węgierskiej. Zwrócono uwagę na szczególne walory prozy Turka, kreację bohatera literackiego, obecność humoru, ironii, które sprawiły, że krytycy dostrzegali analogie z prozą Jaroslava Haška i stworzoną przez czeskiego pisarza postacią Józefa Szwejka.
2023-12-28T00:00:00Z«Наш цісар». Образ Франца Йосифа в львівській пресі – еволюція від «переможця над повстанцями» 50-их років ХІХ століття до «доброго батька» початку ХХ століттяКісь, Назарhttps://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/95742024-01-01T02:00:30Z2023-12-28T00:00:00Zdc.title: «Наш цісар». Образ Франца Йосифа в львівській пресі – еволюція від «переможця над повстанцями» 50-их років ХІХ століття до «доброго батька» початку ХХ століття
dc.contributor.author: Кісь, Назар
dc.description.abstract: Artykuł analizuje zmiany wizerunku cesarza Franciszka Józefa I na łamach lokalnej prasy lwowskiej. Za punkt odniesienia przyjęto wizyty Franciszka Józefa we Lwowie. Było ich pięć i pozwalają one prześledzić przemianę od monarchy absolutnego połowy XIX wieku do „naszego ojca” na początku XX wieku. W tekście ukazano jak postęp gospodarczy i technologiczny, liberalne reformy, emancypacja, rozwój projektów narodowych Ukraińców i Polaków, a także inne osiągnięcia drugiej połowy XIX wieku, wpłynęły na kształt osobistej historii cesarza, który nawet w czasach szerzenia się nacjonalizmu, uosabiał państwo i ojczyznę – ziemię, na której panują Habsburgowie.; The article analyzes the changes in the image of Emperor Franz Joseph I as depicted in the local Lviv press. The visits of Franz Joseph to Lviv serve as a reference point for this analysis. There were five visits in total, which allow tracing the transformation of the monarch from an absolute ruler in the mid-19th century to the “father figure” at the beginning of the 20th century. The text highlights how economic and technological progress, liberal reforms, emancipation, the development of national projects by Ukrainians and Poles, as well as other achievements of the second half of the 19th century, influenced the personal history of the emperor. Even in times of growing nationalism, he personified the state and the homeland – the land ruled by the Habsburgs.
2023-12-28T00:00:00ZПровідні свята обрядового року українців Галичини першої половини XIX ст. в оптиці львівської періодики: симбіоз християнських та народнозвичаєвих культурних практикМовна, Улянаhttps://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/95732024-01-01T02:00:47Z2023-12-28T00:00:00Zdc.title: Провідні свята обрядового року українців Галичини першої половини XIX ст. в оптиці львівської періодики: симбіоз християнських та народнозвичаєвих культурних практик
dc.contributor.author: Мовна, Уляна
dc.description.abstract: W artykule scharakteryzowano wiodące święta dorocznego cyklu obrzędowego Ukraińców w Galicji (Boże Narodzenie, Wielkanoc, Zielone Święta, Iwan Kupała) na podstawie publikacji etnologicznych z periodyków lwowskich I połowy XIX w. („Rozmaitości”, „Czasopisma Naukowego Księgozbioru Publicznego im. Ossolińskich”, „Lwowianina”, „Pamiętnika Lwowskiego”, „Rozmaitości dla Ludu Wiejskiego”). Odnotowywały one losowo zbierane informacje z dziedziny kultury duchowej, wplecione w artykuły o charakterze geograficzno-topograficznym, historyczno-statystycznym i regionalnym. Wykorzystano zarówno współczesne, jak i późniejsze interpretacje badawcze.; The article describes the leading annual ritual holidays of the Ukrainian population in Galicia (Christmas, Easter, Whitsun, Ivan Kupala) based on ethnological publications from Lviv periodicals in the first half of the 19th century (Rozmaitości, Czasopisma Naukowego Księgozbioru Publicznego im. Ossolińskich, Lwowianin, Pamiętnik Lwowski, Rozmaitości dla Ludu Wiejskiego). These publications randomly collected information on spiritual culture, woven into articles of a geographic-topographic, historical-statistical, and regional nature. The article utilizes both contemporary and later research interpretations.
2023-12-28T00:00:00ZChrześcijańskie obrzędy i zwyczaje religijne w polskiej prasie galicyjskiej dla dzieci i młodzieżyBiesiadecka, Elżbietahttps://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/95722024-01-01T02:00:43Z2023-12-28T00:00:00Zdc.title: Chrześcijańskie obrzędy i zwyczaje religijne w polskiej prasie galicyjskiej dla dzieci i młodzieży
dc.contributor.author: Biesiadecka, Elżbieta
dc.description.abstract: Artykuł analizuje obrzędy i zwyczaje religijne, które wpisywały się w kanon treści religijnych, stanowiących istotny element galicyjskich publikacji prasowych dla dzieci i młodzieży. Najczęściej były one powiązane z kalendarzem świąt katolickich. Adresowane do najmłodszych czytelników, ukazywały często w swym edukacyjnym wymiarze bogactwo kulturowe społeczeństwa galicyjskiego XIX i początków XX w., mocno osadzone w ludowej tradycji religijnej.; The article analyzes religious rituals and customs that were part of the religious content found in Galician press publications for children and youth. These rituals and customs were often associated with the Catholic liturgical calendar. Aimed at the youngest readers, these publications frequently presented the cultural richness of Galician society in the 19th and early 20th centuries, strongly rooted in folk religious traditions, in an educational context.
2023-12-28T00:00:00Z