Artykuł podejmuje temat obecności polskiego duchowieństwa i duszpasterstwa w środowisku emigracji z ziem polskich w okresie porozbiorowym. Jego celem jest zarysowanie problematyki badawczej dotyczącej roli duchowieństwa wśród polskiej diaspory oraz pokazanie stanu i kierunków badań. Ramy chronologiczne obejmują okres od początku XIX w. do upadku powstania styczniowego. Autor artykułu zbadał działalność duchowieństwa polskiego we Francji w okresie Wielkiej Emigracji. Przeprowadzona kwerenda archiwalna i biblioteczna pokazała, że poza Francją księży polskich można było spotkać na Wyspach Brytyjskich, w Austrii, krajach włoskich, Hiszpanii, Belgii i innych państwach, gdzie dotarły kolejne fale wychodźstwa. W odniesieniu do konkretnych krajów Europy Zachodniej przedstawione zostaną następujące kwestie: 1) zarys emigracji po rozbiorach; 2) liczebność duchowieństwa; 3) inicjatywy duszpasterskie i społeczne polskich księży; 4) stan badań; 5) postulaty dalszych prac naukowych.

The article deals with the subject of pastoral care and the presence of the Polish clergy among emigrants from Poland in the post-partition period. Its purpose is to outline the research issues regarding the role of the clergy among the Polish Diaspora and to present the current state and directions of research. The chronological framework covers the period from the beginning of the 19th century until the failure of the January Uprising. The author of the article studied the activity of the Polish clergy in France during the Great Emigration period. An archival and library inquiry showed that, apart from France, Polish priests could be found in the British Isles, Austria, the Italian countries, Spain, Belgium, and other countries where subsequent waves of emigration had arrived. The following issues will be presented in the respective Western European countries: 1) an outline of emigration after the partitions; 2) the number of clergy; 3) pastoral and social initiatives of Polish priests; 4) the state of research; 5) postulates for further scientific researches.